“LẮNG NGHE NGƯỜI DÂN HIẾN KẾ”: Xây nhà ở xã hội: Chiến lược an sinh

Giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội (NƠXH) tại Việt Nam đã được thông qua bởi hàng loạt hành lang pháp lý từ Luật Nhà ở, đến các nghị định, thông tư, các chương trình mục tiêu...

Đối với TP HCM, vấn đề NƠXH, cải tạo chung cư cũ, xây nhà thương mại giá thấp dành cho người lao động sống trong các khu nhà trọ, trên kênh rạch chưa bảo đảm điều kiện sinh hoạt, được thành phố đặc biệt quan tâm.

Nhiều giá trị lớn

Xây dựng NƠXH là chiến lược nhân văn, mang lại nhiều cơ hội có nhà ở đúng nghĩa cho người có thu nhập thấp. Ngoài ra, nó còn giải quyết vấn đề an sinh xã hội mà TP HCM đang quan tâm bởi nơi đây là đầu tàu kinh tế của cả nước và là nơi "đất chật người đông". Đồng thời, chiến lược NƠXH cũng là việc góp phần chỉnh trang đô thị theo hướng xanh - sạch - hiện đại.

Dù nguồn vốn của thành phố có eo hẹp nhưng chiến lược xây dựng NƠXH sẽ huy động được nguồn lực tư nhân tham gia đầu tư vào một lĩnh vực vốn đòi hỏi phải đầu tư lâu dài. Bên cạnh đó, chiến lược NƠXH còn tạo ra nhiều công ăn việc làm trong các lĩnh vực như giao thông vận tải, xây dựng, sản xuất vật liệu, dịch vụ bất động sản... đóng góp đáng kể vào GDP của thành phố.

Dự án nhà ở xã hội HQC Plaza, huyện Bình Chánh, TP HCM (ảnh mang tính minh họa) Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Ngoài ra, chiến lược NƠXH góp phần điều tiết thị trường bất động sản theo hướng lành mạnh, lâu dài, góp phần ổn định chính sách về kinh tế của thành phố. Đồng thời, sự ổn định của giá thuê nhà cũng ảnh hưởng trực tiếp đến giá mua bán nhà, bởi sự song hành của hai dịch vụ này với nhau.

Tháo gỡ khó khăn

Hiện nay, trở ngại lớn nhất đến từ việc sụt giảm quỹ đất cho phân khúc nhà ở giá thấp, nguồn vốn eo hẹp và chính sách đầu tư còn nhiều bất cập.

Thành phố cần dựa vào nguồn lực nhà đầu tư trong nước lẫn nước ngoài để đẩy mạnh xây dựng NƠXH. Nhà đầu tư bao giờ cũng muốn đầu tư sinh lãi cao, cho nên thành phố cần kiềm chế giá bán/ thuê nhà ở mức phù hợp; cần những giải pháp hỗ trợ để giảm giá đầu tư ban đầu/ giảm chi phí trong thời gian kinh doanh. Có như thế mới huy động được nguồn vốn đầu tư của tư nhân, tránh lãng phí, tạo áp lực lên nguồn ngân sách.

Năm 2022 - 2025, những giai đoạn tiếp theo, TP HCM dự kiến dành bao nhiêu hécta đất để xây dựng NƠXH với tổng vốn đầu tư bao nhiêu ngàn tỉ đồng, cần phải có lộ trình. Con số này còn phụ thuộc vào tình hình thực tế từ nhu cầu nhà ở của người dân, nhằm khắc phục lệch pha cung - cầu, giá cả thị trường biến động... Để thực hiện, trước hết thành phố phải tùy theo từng trường hợp cụ thể, khu vực xây cất, quy mô từng dự án, thời gian ràng buộc giá bán/ thuê nhà rõ ràng... mà nhà đầu tư được hỗ trợ, tránh việc cào bằng mang tên "dự án NƠXH".

Thành phố cần rà soát lại các quy định pháp luật khi thực hiện đầu tư dự án NƠXH dành cho nhà đầu tư. Đối với các thủ tục hành chính cần rút gọn, thời gian phê duyệt dự án cần bảo đảm nhưng phải đúng quy trình, tránh lợi ích nhóm. Đối với ưu đãi ban đầu, thành phố cần hỗ trợ giá đất cho nhà đầu tư, cùng hàng loạt biện pháp nhằm hạn chế phí tổn xây dựng...

Thành phố cần kiểm soát chặt chẽ quy hoạch, khai thác và sử dụng hiệu quả quỹ đất công và tránh việc "bong bóng bất động sản", tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Đồng thời các sở, ngành liên quan phải tuân thủ theo trình tự Luật Quy hoạch đô thị. Nhà ở thương mại không được đi trước NƠXH, mà phải song hành cùng nhau để người có thu nhập thấp chen chân vào thị trường bất động sản, tránh thừa nhà cao cấp, thiếu nhà bình dân, gây lãng phí ngân sách.

Những nhà đầu tư xây dựng NƠXH cần được xem là doanh nghiệp vì lợi ích xã hội, nên được hưởng nhiều ưu đãi về thuế thu nhập. Nếu như họ cần vốn, thì lãi suất phải thấp, phù hợp với biến động giá cả thị trường. Cần đẩy mạnh nguồn vốn trung hạn từ các ngân hàng, thậm chí thành phố cần bảo chứng nếu nhà đầu tư chưa đủ điều kiện để thế chấp cá nhân.

Để nhà đầu tư mặn mà hơn với Dự án NƠXH, thành phố cũng cần huy động tiền mặt/ vốn ban đầu từ tư nhân có nhu cầu mua/ thuê nhà nhằm hỗ trợ xây dựng cho nhà đầu tư. Dòng tiền huy động tiền mặt/ vốn ban đầu từ tư nhân sẽ được cấn trừ vào tiền mua/ thuê nhà trong những năm tiếp sau đó bằng sự ưu đãi hấp dẫn.

Thành phố cần ra soát lại những quy định đối với người có nhu cầu sử dụng NƠXH. Để người dân dễ dàng tiếp nhận, sử dụng các dự án mang giá trị nhân văn này, thành phố cần tăng nguồn vốn hỗ trợ người có thu nhập thấp, người đủ tiêu chuẩn mua NƠXH. Các yếu tố như hạ tầng xung quanh các dự án phải đồng bộ, kết nối, hạ tầng phải nhất định đi trước nhà ở. Thành phố cần giám sát chặt chẽ việc bán - mua - thuê NƠXH nhằm tránh chuyện người mua/ thuê NƠXH bị nhà đầu tư "lật kèo", gây ra tình trạng thưa kiện, ảnh hưởng lớn đến tình hình an ninh trật tự...

Ngoài ra, để người dân không bị thiệt thòi khi mua/ thuê NƠXH, chính quyền phải thẳng tay đối với nhà đầu tư lợi dụng chính sách nhằm trục lợi. Để tránh thị trường ngầm, cần cho phép chủ sở hữu được bán lại cho người đủ tiêu chuẩn khác.