Ý thức giao thông kém, do đâu?: Đừng xem là chuyện nhỏ!

Kiến trúc sư Trần Vĩnh Nam:

Hình thành ý thức thông qua giáo dục tốt, pháp luật nghiêm

Phải nói rằng ý thức giao thông (GT) của nhiều người rất kém. Lấy ví dụ trước cổng Bệnh viện Ung Bướu (quận Bình Thạnh, TP HCM) có cầu vượt bộ hành nhưng rất ít người bệnh, thân nhân người bệnh, y tá và hộ lý đi lại, phần lớn bất chấp nguy hiểm băng ngang qua đường.

Trong khi tại Nhật Bản, muốn đi qua con đường đối diện, người tham gia GT có khi đi vòng một đoạn 5 km. Họ vẫn chấp nhận đi xa dù có thể chạy thật nhanh qua đường. Do từ nhỏ họ đã được giáo dục về ý chấp hành luật GT. Gốc rễ để xóa bỏ ý thức GT kém là giáo dục.

Cần phân định rõ trách nhiệm ở đây, từ 1 tuổi đến 6 tuổi, gia đình phải có nhiệm vụ dạy dỗ trẻ. Từ 7 tuổi đến trước 18 tuổi, gia đình và nhà trường cùng nhau nuôi dạy. Đến khi đủ tuổi thì phải tự chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Muốn xử lý nghiêm thì phải phát triển hệ thống camera, cơ sở quản lý dữ liệu công dân. Tại Singapore, người dân rất sợ vi phạm luật GT. Chỉ cần mắc lỗi, hệ thống nhận diện sẽ xác định danh tính và gửi giấy phạt. Mức tiền phải trả cho mỗi lần vi phạm chiếm 10%-20% tiền lương một người. Đây là biện pháp cứng rắn giúp ý thức tốt.

Có ý kiến đổ lỗi tại hạ tầng không bảo đảm nên người dân mới vi phạm nhiều. Theo tôi, nói thế là ngụy biện. Tôi dẫn chứng thêm, tại Bangkok - Thái Lan, kẹt xe ở mức nhất, nhì thế giới nhưng không có chuyện vượt đèn đỏ, cố tình đi vào lối đi khẩn cấp. Bởi từ trong suy nghĩ của người dân Bangkok, vi phạm GT là hành vi xấu xa, cần loại bỏ. Ý thức chấp hành luật đã ăn sâu vào máu.

Leo lề, lấn vạch khi dừng đèn đỏ. (Ảnh chụp trên đường Nguyễn Thị Minh Khai, quận 3, TP HCM) Ảnh: Tấn ThạnhBạn đọc Thanh Vân:

Tăng cường lực lượng kiểm tra, phạt nặng

Bước chân ra đường, bất cứ ai cũng có thể chứng kiến những hành vi vi phạm luật GT như vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm, lấn làn, nghe điện thoại khi đang điều khiển phương tiện… Nhất là tình trạng sử dụng điện thoại khi lái xe rất phổ biến nhưng việc xử phạt chỉ năm thuở mười thì nên dường như nhiều người chưa biết việc này là vi phạm luật GT… Hay tệ hơn, có người xem đó như… mốt thời thượng.

Vì vậy, để nâng cao ý thức người dân khi tham gia GT, theo tôi, quan trọng nhất vẫn là xử phạt nghiêm khắc. Chỉ như vậy mới có thể thay đổi hiệu quả hành vi, ý thức GT của nhiều người. Những lỗi vi phạm phổ biến thì không chỉ CSGT mà cảnh sát trật tự cũng có thể tiến hành kiểm tra, xử phạt. Với việc tăng cường quân số, việc xử phạt sẽ đều khắp hơn, hạn chế việc bỏ sót khiến người dân lờn luật.

Tôi lấy ví dụ từ người thân của mình. Do công việc đặc thù chạy hàng cho công ty, cháu tôi thường xuyên sử dụng điện thoại khi lái xe. Tôi góp ý nhiều lần không được. Tuy nhiên, sau 2 lần bị phạt, nay cháu đã "biết sợ" và bắt đầu thay đổi.

Thực ra, dừng lại vài phút nghe điện thoại vừa an toàn cho bản thân và người khác vừa tỏ ra văn minh. Thế nhưng, nhiều người vẫn thích ngoẹo đầu, nói oang oang ngoài đường, có người còn kẹp điện thoại vào quai mũ bảo hiểm để nói chuyện, tưởng thế là an toàn vì lái xe bằng cả hai tay nhưng thực ra vẫn bị phân tâm, thiếu tập trung và vẫn là vi phạm luật GT. Vi phạm này và một số vi phạm phổ biến khác (lấn làn, vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm, chở hàng cồng kềnh…), theo tôi, cần phạt nặng vì có xu hướng ngày càng tăng. Đừng nghĩ đây là chuyện nhỏ vì những hành vi vi phạm này có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, nhất là trước tình hình GT phức tạp như hiện nay.