Chuyện gì đang xảy ra với việc kiểm nghiệm sầu riêng?

Sầu riêng Đắk Lắk vẫn đang trong giai đoạn cao điểm thu hoạch, hàng chục ngàn tấn trái sầu riêng tại các khu vực Krông Năng, Krông Búk, Ea H'leo… đang lủng lẳng trên cây khi không biết đến bao giờ các phòng xét nghiệm dư lượng hóa chất để xuất khẩu hoạt động trở lại.

Nông dân, doanh nghiệp thiệt hại lớn

Ông T.V.H (ngụ buôn Đét, xã Dliê Ya, tỉnh Đắk Lắk) cho biết gia đình có 10 ha cây sầu riêng, sản lượng dự kiến khoảng 250 tấn. Đến nay, gia đình ông chỉ mới thu hoạch được khoảng 60 tấn. Những ngày qua, việc xuất khẩu bị đình trệ, thương lái tạm ngừng thu mua, ông H. như ngồi trên đống lửa. Sầu riêng đã già nhưng chưa được thu hoạch khiến trái chín rụng, hư hỏng, gây thiệt hại lớn.

Cũng theo ông H., đến ngày 27-10, một số thương lái đã vào thu mua trở lại nhưng giá giảm mạnh. Trước khi thu hoạch, gia đình ông ký hợp đồng bán sầu riêng cho doanh nghiệp (DN) với giá 78.000 đồng/kg, nhưng nay chỉ còn khoảng 40.000 đồng/kg.

"Tôi gắn bó với cây sầu riêng 10 năm nay nhưng đây là vụ đầu tiên khó khăn đến vậy, thiệt hại nặng nề" - ông H. chia sẻ.

Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ nông nghiệp Tân Lập Đông (xã Pơng Drang, tỉnh Đắk Lắk) có 49,5 ha sầu riêng, sản lượng khoảng 1.200 tấn. Đến nay còn khoảng 300 tấn sầu riêng đang chờ thu hoạch đợt cuối. Những ngày gần đây, không có thương lái thu mua, nông dân phải "neo" trái trên cây chờ đợi.

"Trong vòng 10 ngày tới, nếu không được thu hoạch sẽ gây thiệt hại lớn cho nông dân. Bởi khi sầu riêng chín rụng, chỉ có thể bán giá hàng kem, hàng lột, khoảng 30.000 đồng/kg, thấp hơn nhiều so với giá xuất khẩu" - đại diện HTX Dịch vụ nông nghiệp Tân Lập Đông chia sẻ.

Một DN thu mua và chế biến sầu riêng tại Đắk Lắk cho hay việc tạm ngừng kiểm nghiệm dư lượng hóa chất gây thiệt hại nặng nề cho các DN. Hàng hóa bị tồn đọng, hư hỏng số lượng lớn. Để vớt vát chi phí, DN buộc phải chuyển sang bán hàng chợ trong nước với giá chỉ bằng một nửa. Nhiều DN thu mua sầu riêng xuất khẩu đã phải tạm ngừng hoạt động, chấp nhận bỏ tiền đặt cọc để tránh thua lỗ thêm.

Để hạn chế thiệt hại, nhiều nông dân và thương lái bắt đầu thương lượng lại để giảm giá bán so với thỏa thuận ban đầu.

Cấp thiết tổ chức lại chuỗi sản xuất

Theo Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, từ ngày 11-10, các phòng xét nghiệm được chỉ định kiểm nghiệm dư lượng hóa chất cho sản phẩm sầu riêng xuất khẩu trên địa bàn tạm ngừng hoạt động. Trong khi đó, tỉnh Đắk Lắk đang trong giai đoạn cao điểm thu hoạch, dự kiến còn kéo dài 20 - 30 ngày mới kết thúc.

DN không thể hoàn tất thủ tục kiểm nghiệm, cấp chứng nhận lô hàng xuất khẩu theo quy định. Gần 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ tại các kho nhà máy, trên đường vận chuyển và khu vực cửa khẩu xuất khẩu.

Trước tình hình cấp bách, Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT), UBND tỉnh Đắk Lắk xem xét, chỉ đạo khẩn các phòng xét nghiệm sớm khôi phục hoạt động, phục vụ xuất khẩu sầu riêng, đặc biệt ưu tiên hỗ trợ khu vực Tây Nguyên - Đắk Lắk trong giai đoạn cuối vụ.

Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, cho biết ngay sau khi nhận được kiến nghị của hiệp hội, Bộ NN-MT đã họp khẩn với các đơn vị liên quan và các phòng xét nghiệm để rà soát, giải quyết.

"Đến nay, thông tin từ nhiều DN cho biết các kết quả xét nghiệm cũ đã được trả xong, các tồn đọng liên quan cũng cơ bản được giải quyết. Hiệp hội hy vọng các phòng xét nghiệm sẽ tiếp tục triển khai những mẫu mới" - ông Trung thông tin.

Để ngành hàng sầu riêng phát triển bền vững, ông Trung cho rằng cần tổ chức lại chuỗi sản xuất, gắn trách nhiệm tất cả các bên liên quan. Trong đó, người dân và DN phải có trách nhiệm gắn kết chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất, xuất khẩu, chứ không dừng lại ở việc bán hàng xong thì trách nhiệm thuộc về DN. Chỉ khi hình thành chuỗi sản xuất thì mới có thể kiểm soát sớm các vấn đề về an toàn thực phẩm.

Bên cạnh đó, cần phải có sự vào cuộc của cơ quan quản lý, chính quyền để xây dựng, giám sát các chính sách phù hợp đối với các chuỗi sản xuất. "Hiệp hội sẽ nỗ lực tìm những nguồn lực tốt nhất có thể nhằm phối hợp với các địa phương cấp mã số vùng trồng trong thời gian ngắn nhất. Đây là một trong những việc làm cấp bách, then chốt cho việc xuất khẩu sầu riêng" - ông Trung nhấn mạnh.

ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH