Càng thực chất càng có lợi

Tại hội nghị người lao động (NLĐ) diễn ra vào giữa tháng 5-2017, khi được hỏi vì sao lại chấp thuận đưa các khoản phụ cấp (thâm niên, chuyên cần, tay nghề) vào lương cơ bản (LCB), ông Cao Đăng Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Đăng Dũng (may gia công, tỉnh Bình Dương), trả lời: "Đưa phụ cấp vào LCB thì chi phí trích nộp bảo hiểm sẽ tăng nhưng điều đó không quan trọng. Mong muốn của ban giám đốc là khuyến khích NLĐ hăng say lao động, cống hiến nhiều hơn cho doanh nghiệp (DN)".

Tranh chấp vì tùy tiện

Mức LCB của gần 100 công nhân (CN) Công ty TNHH Đăng Dũng hiện là 3,85 triệu đồng/tháng, nếu cộng thêm các khoản phụ cấp (tổng cộng 500.000 đồng) thì sẽ tăng lên 4,35 triệu đồng. Tập thể CN cho biết họ rất vui bởi quyền lợi khi tăng ca, đặc biệt là BHXH sẽ được cải thiện.

Trò chuyện với chúng tôi, ông Dũng cho biết các khoản phụ cấp nêu trên đã được hình thành cách đây hơn 5 năm. Tuy nhiên, do sản xuất chưa ổn định nên ban giám đốc chưa đưa vào LCB. Thời điểm quý IV/2016, do đơn hàng khan hiếm nên hơn 1/2 CN phải nghỉ chờ việc luân phiên. Nhằm giảm chi phí tiền lương, phòng nhân sự đề xuất ban giám đốc cắt giảm các khoản phụ cấp này. Dù chưa có ý kiến của lãnh đạo DN, bộ phận kế toán vẫn tùy tiện cắt giảm các khoản phụ cấp. Hậu quả của cách hành xử tùy tiện này là tập thể CN đồng loạt ngừng việc.

Hài hòa lợi ích doanh nghiệp và người lao động phải là mục tiêu mà người sử dụng lao động hướng đến

Qua đối thoại, ban giám đốc nhận ra việc cắt giảm phụ cấp đã vô tình đẩy CN vào khó khăn bởi thực tế, tiền lương chờ việc không đủ để họ trang trải chi phí sinh hoạt. Là người đứng đầu DN, ông Dũng nhận hết trách nhiệm, đồng thời đề nghị các bộ phận liên quan khôi phục quyền lợi cho CN. Từ đầu năm 2017 đến nay, khi công ty tăng trưởng khá, việc đầu tiên ông Dũng nghĩ đến là bàn bạc với Công đoàn (CĐ) cơ sở đưa các khoản phụ cấp nêu trên vào LCB nhằm động viên CN gắn bó lâu dài.

Cách đây không lâu, khi giao kết hợp đồng lao động với CN, một công ty có vốn đầu tư nước ngoài đóng ở một quận ven TP HCM cam kết sẽ thưởng năng suất (từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng) nếu họ làm vượt định mức (2.000 chiếc áo/tháng). Thế nhưng, khi CN làm vượt chỉ tiêu đề ra, ban giám đốc công ty này lại đẩy định mức lên cao (2.500 chiếc áo/tháng) khiến họ không theo kịp, dẫn đến có tháng mất trắng khoản thưởng này.

Bất bình vì bị bội tín, tập thể CN đã khiếu nại đến các cơ quan chức năng. Khi các cơ quan chức năng can thiệp, công ty mới đồng ý giữ nguyên quy định về định mức cũng như khoản thưởng. Một cán bộ CĐ cấp trên tham gia giải quyết tranh chấp đã khuyến cáo: "Các khoản tiền thưởng, phụ cấp có ý nghĩa đặc biệt với đời sống NLĐ. Không chỉ cải thiện được thu nhập, họ còn có thể tích lũy cho bản thân, phòng khi ốm đau, hữu sự. Do vậy, DN cần rõ ràng, minh bạch mới ổn định được quan hệ lao động".

Minh bạch tiền lương, phúc lợi

Tại các hội thảo về tiền lương do Tổng LĐLĐ Việt Nam tổ chức, nhiều cán bộ CĐ cấp trên cơ sở ở TP HCM phản ánh thực trạng: "Rất nhiều DN chưa thực tâm chăm sóc CN, biểu hiện qua việc tăng lương cho lấy có hoặc tùy tiện cắt giảm phụ cấp, phúc lợi mà không trao đổi với CĐ cơ sở. Ở một số DN, các khoản phụ cấp, trợ cấp chưa mang tính ổn định và không được đưa vào thỏa ước lao động tập thể nên CN làm việc với tâm lý bất an. Điều này sẽ dẫn đến hậu quả khó lường".

Theo ông Lê Nguyễn Tuấn Anh, Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Hòa Bình (quận 10, TP HCM), để ổn định nguồn nhân lực lâu dài, trước tiên, chính sách tiền lương tại DN cần minh bạch. Tại Công ty TNHH CP Thực phẩm Hòa Bình, gần chục năm qua, khi xây dựng chính sách tiền lương, đãi ngộ, ban giám đốc đều chủ động bàn bạc với CĐ cơ sở. Trên cơ sở ý kiến đóng góp của NLĐ và tình hình thực tế tại DN, ban giám đốc và CĐ sẽ thống nhất các điều khoản chăm lo và cụ thể hóa trong thỏa ước lao động tập thể để làm cơ sở thực hiện. Chính sách tiền lương, đãi ngộ được niêm yết công khai để CN có thể tự giám sát quyền lợi. Nhờ cách nhìn xa trông rộng này mà nhiều năm qua, công ty không xảy ra tranh chấp lao động, đời sống CN ngày càng được cải thiện.

Ở một số DN như Công ty TNHH Hansae Việt Nam (huyện Củ Chi), Công ty TNHH May thêu Hà Giang (quận Gò Vấp) hay Công ty TNHH Cơ khí Tân Thanh (quận Thủ Đức), nhờ chính sách tiền lương minh bạch cùng chế độ đãi ngộ thỏa đáng mà NLĐ an tâm gắn bón lâu dài. Cả chủ DN và CĐ cơ sở luôn coi trọng việc nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của CN, phối hợp hoàn thiện chính sách chăm lo, đãi ngộ, xem đó là nền tảng để ổn định quan hệ lao động.

"Các ý kiến đóng góp liên quan đến quyền lợi số đông CN được CĐ cơ sở ưu tiên xem xét, từ đó đề xuất DN xây dựng chính sách chăm lo phù hợp. Mục tiêu thương lượng là phải hài hòa lợi ích DN lẫn NLĐ" - ông Võ Văn Hùng, Chủ tịch CĐ Công ty TNHH Hansae Việt Nam, bày tỏ.