Công nhân trăn trở về lương hưu, trợ cấp một lần

Sáng 5-5, LĐLĐ TP HCM phối hợp Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố tổ chức tiếp xúc với 300 cử tri là công nhân (CN) tại huyện Củ Chi và quận Bình Tân, TP HCM. Tại buổi tiếp xúc, các cử tri đã tập trung đóng góp ý kiến cho dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) và dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), đặc biệt là các nội dung liên quan thiết thân đến quyền lợi của người lao động (NLĐ) như: đề xuất giảm số năm đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm còn 15 năm; 2 phương án giải quyết chế độ BHXH một lần; xử lý tình trạng chậm đóng BHXH; chính sách mua nhà ở xã hội, phát triển khu lưu trú cho CN…

Rút ngắn thời gian nhận BHXH một lần

Tại buổi tiếp xúc, vấn đề nóng được nhiều CN quan tâm, góp ý nhất là 2 phương án giải quyết chế độ BHXH một lần. Trong đó, phương án 1 là giữ nguyên như hiện tại (sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm); phương án 2 là NLĐ đủ điều kiện hưởng BHXH một lần khi có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu.

Với 2 phương án đưa ra, hầu hết CN chọn phương án 1 bởi với họ, đây chính là khoản tích lũy. Chị Mai Ngọc Trâm Em, CN Công ty TNHH JW Global (huyện Củ Chi, TP HCM), cho rằng nếu không có phương án nào tối ưu hơn thì nên giữ nguyên quy định về giải quyết chế độ BHXH một lần như hiện nay. Nữ CN này cũng đề xuất giảm thời gian chờ đợi để rút BHXH một lần từ 12 tháng còn 3 tháng sau khi nghỉ việc và không tiếp tục tham gia BHXH để NLĐ có khoản trang trải trong thời gian không có việc làm.

Bà Nguyễn Thị Lệ - Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP HCM - tặng quà cho công nhân huyện Củ Chi, TP HCM Ảnh: MAI CHI

Đồng tình với ý kiến này, ông Nguyễn Thanh An, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Việt Nam Samho (huyện Củ Chi), cho rằng NLĐ xem khoản đóng BHXH là khoản tích lũy và mong muốn rút ra bằng mọi giá. Cũng chính vì điều này, ông An rất băn khoăn về đề xuất giảm số năm đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí  từ 20 năm còn 15 năm của dự thảo Luật BHXH sửa đổi.

Theo ông An, đề xuất này nhằm mục đích tăng số lượng người được hưởng chế độ hưu trí và giảm số lao động rút BHXH một lần, tuy nhiên sẽ rất khó thực hiện bởi bên cạnh nguyên nhân chủ quan từ phía NLĐ còn có nguyên nhân khách quan. Đó là hiện nay các doanh nghiệp (DN) chủ yếu tuyển lao động trẻ và cho rằng lao động lớn tuổi chậm chạp nhưng hưởng lương cao nên tìm cách sa thải họ.

Thực tế này dẫn đến tình trạng NLĐ khó tham gia BHXH lâu dài để hưởng lương hưu. "Nếu giảm số năm đóng BHXH để hưởng chế độ hưu trí còn 15 năm như dự thảo thì cần xem xét giảm tuổi nghỉ hưu của NLĐ như trước đây, tức nữ 55 tuổi và nam 60 tuổi" - ông An kiến nghị.

Lương hưu quá thấp!

Một trong những vấn đề được thảo luận nhiều trong 2 cuộc tiếp xúc là lương hưu hiện nay quá thấp, không bảo đảm được nhu cầu sống tối thiểu.

Ông Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch LĐLĐ quận Bình Tân, đưa ra dẫn chứng một phó chủ tịch Công đoàn cơ sở tại một DN lớn sau 20 đóng BHXH chỉ nhận được mức lương hưu khoảng 2,7 triệu đồng/tháng. Với khoản lương hưu ít ỏi đó, sau khi nghỉ hưu, họ phải tiếp tục đi làm mới đủ sống. Đây cũng là một trong những lý do khiến NLĐ không mặn mà với lương hưu mà chọn rút BHXH một lần. Vì vậy, ông Hải đề nghị cần phải xem xét lại cách tính lương hưu sao cho phù hợp, hấp dẫn NLĐ.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Hiền, Trưởng Phòng Nhân sự Công ty TNHH May mặc Quảng Việt (huyện Củ Chi), cho rằng trước năm 2008, mức đóng BHXH của NLĐ thực hiện theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động (NSDLĐ) quyết định rất thấp. Trong khi đó, lương hưu lại được tính trên bình quân tiền lương của toàn bộ thời gian đóng, dẫn đến lương hưu thấp.

Bên cạnh đó, đang có sự không công bằng về cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu giữa lao động nam và nữ khi lao động nữ đóng BHXH 15 năm thì được tính 45%, trong khi lao động nam phải đóng 20 năm mới được tính 45%. Bà Hiền đề nghị: "Nên điều chỉnh lại cách tính lương hưu cho NLĐ thực hiện theo chế độ tiền lương do NSDLĐ quyết định theo hướng tính bình quân tiền lương của thời gian đóng 5-10 năm cuối, đồng thời lao động nam có 20 năm đóng cũng được tính tỉ lệ 45% như nữ nhằm cải thiện mức lương hưu để bảo đảm cuộc sống của NLĐ khi về già".

Bên cạnh các nội dung giải quyết chế độ BHXH một lần, lương hưu, NLĐ cũng rất quan tâm các chính sách mới được bổ sung vào dự thảo Luật BHXH (sửa đổi). Tiêu biểu như chế độ thai sản đối với người tham gia BHXH tự nguyện; biện pháp xử lý các vi phạm về trốn đóng BHXH.

Bà Phan Thị Minh Thu, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Giày Vĩnh Phong, cho biết bà thống nhất với nội dung quy định tại điều 44 về xử lý vi phạm trốn đóng BHXH, trong đó quyết định ngừng sử dụng hóa đơn đối với NSDLĐ trốn đóng BHXH từ 6 tháng trở lên và hoãn xuất cảnh đối với trường hợp trốn đóng BHXH từ 12 tháng trở lên. Bà Thu cũng đề xuất bổ sung trách nhiệm của NSDLĐ phải bồi thường cho NLĐ nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, kịp thời, gây thiệt thòi quyền lợi của NLĐ.