Điều kiện, thủ tục, chế độ nghỉ hưu trước tuổi từ năm 2021

Dưới đây là một số quy định về chế độ nghỉ hưu trước tuổi của người lao động (NLĐ) từ năm 2021

Điều kiện

Điều kiện để NLĐ nghỉ hưu trước tuổi được hưởng lương là có đủ từ 20 năm đóng BHXH trở lên và thuộc một trong các trường hợp sau đây (theo khoản 1, Điều 219 Bộ luật Lao động 2019 sửa đổi, bổ sung Điều 54, Điều 55 Luật BHXH 2014).

Điều kiện để người lao động nghỉ hưu trước tuổi được hưởng lương là có đủ từ 20 năm đóng BHXH trở lên

Trường hợp không bị suy giảm khả năng lao động

- Đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên. Lao động nam từ đủ 55 tuổi 3 tháng, nữ từ đủ 50 tuổi 4 tháng.

- NLĐ có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò, từ năm 2021 điều kiện tuổi nghỉ hưu sẽ thấp hơn 10 tuổi. Cụ thể đối với lao động nam phải từ đủ 50 tuổi 3 tháng và nữ phải từ đủ 45 tuổi 4 tháng.

- Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn, rủi ro nghề nghiệp (không quy định tuổi).

Trường hợp bị suy giảm khả năng lao động

Mức hưởng và cách tính

Công thức tính lương theo khoản 2, Điều 7 Nghị định 115/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật BHXH như sau:

Lương hưu hàng tháng = Tỉ lệ hưởng lương hưu hàng tháng x Bình quân tiền lương đóng BHXH

Theo đó, từ năm 2018, tỉ lệ hưởng lương hưu hàng tháng của NLĐ được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng (theo Điều 56 Luật BHXH 2014).

- Lao động nữ nghỉ hưu từ 1-1-2018 trở đi, tỉ lệ hưởng lương hưu hàng tháng được tính bằng 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH.

- Lao động nam nghỉ hưu năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm.

Tuy nhiên, lao động nghỉ hưu trước tuổi do bị suy giảm khả năng lao động thì cứ mỗi năm nghỉ hưu sau đó quy định giảm 2% (theo khoản 3, Điều 56 Luật BHXH năm 2014). Nếu tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 6 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 6 tháng không giảm tỉ lệ phần trăm.

Thủ tục, hồ sơ

Một trong những điều kiện để NLĐ được hưởng chế độ hưu trí khi về hưu trước tuổi theo quy định trên là bị suy giảm khả năng lao động. Do đó, lao động về hưu sớm trong trường hợp suy giảm khả năng lao động cần hồ sơ khám giám định sức khỏe.

Nếu về hưu sớm trong trường hợp bị suy giảm khả năng lao động, thì mức hưởng lương hưu của lao động thiệt hơn so với trường hợp nghỉ hưu đủ tuổi

Theo đó, hồ sơ khám giám định để thực hiện chế độ hưu trí quy định tại khoản 3, Điều 5 Thông tư 56/2017/TT-BYT bao gồm:

- Giấy giới thiệu của người sử dụng lao động (với NLĐ đang đóng BHXH bắt buộc) hoặc Giấy đề nghị khám giám (với NLĐ đang bảo lưu thời gian đóng BHXH hoặc NLĐ) đã có quyết định nghỉ việc chờ giải quyết chế độ hưu trí, trợ cấp hàng tháng.

- Bản chính hoặc bản sao hợp lệ của một hoặc các giấy tờ khám, điều trị bệnh, tật như tóm tắt hồ sơ bệnh án, sổ khám bệnh, bản sao hồ sơ bệnh nghề nghiệp, biên bản giám định bệnh nghề nghiệp…

- Một trong các giấy tờ có ảnh như Chứng minh nhân dân, Căn cước công dân, Hộ chiếu còn hiệu lực…

Sau khi có xác nhận giám định mức suy giảm khả năng lao động, NLĐ chuẩn bị hồ sơ đề nghị hưởng lương hưu hướng dẫn tại mục 1.1.2, khoản 1, Điều 6 Chương III về Quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH ban hành kèm theo Quyết định số 166/QĐ-BHXH ngày 31-1-2019 dưới đây.

Trường hợp đang tham gia BHXH bắt buộc tại đơn vị gồm: Sổ BHXH; Quyết định nghỉ việc hưởng chế độ hưu trí; Biên bản giám định mức suy giảm khả năng lao động của Hội đồng giám định Y khoa.

Trường hợp tham gia BHXH tự nguyện, bảo lưu thời gian tham gia BHXH: Sổ BHXH; Đơn đề nghị theo mẫu số 14-HSB ; Biên bản giám định mức suy giảm khả năng lao động của Hội đồng giám định Y khoa; Giấy ủy quyền ( mẫu số 13-HSB ) đối với trường hợp đang chấp hành hình mà thời gian bắt đầu tính chấp nhận hình phạt là từ ngày 1-1-2016 trở đi; Bản sao văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc trở về nước định cư hợp pháp nếu là trường hợp xuất cảnh trái phép trở về; Trường hợp mất tích trở về thì có thêm bản sao Quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án hủy bỏ quyết định tuyên bố mất tích…

Trường hợp có quyết định hoặc giấy chứng nhận chờ đủ điều kiện để hưởng lương: Quyết định hoặc giấy chứng nhận chờ đủ điều kiện về tuổi đời để hưởng lương hưu; Đơn đề nghị (mẫu số 14-HSB) nêu rõ lý do bị mất với trường hợp bị mất giấy tờ trên; Một số giấy tờ khác trong các trường hợp như chấp hành hình phạt, xuất cảnh trái phép, mất tích…

Về địa điểm nộp hồ sơ, theo Phụ lục 8 Hướng dẫn lập mẫu 12-HSB Quyết định 777/QĐ/BHXH ngày 24-6-2019 quy định đối với NLĐ đang đóng BHXH, đơn vị sử dụng lao động tập hợp, lập hồ sơ, nộp đủ hồ sơ theo quy định cho cơ quan BHXH nơi đơn vị đóng BHXH.

Như vậy, tùy từng trường hợp mà NLĐ chuẩn bị hồ sơ, giấy tờ như trên và nộp tại cơ quan BHXH huyện hoặc BHXH tỉnh nơi đơn vị NLĐ đang tham gia đóng BHXH.

Xác định thời điểm hưởng lương hưu

Thời điểm hưởng lương hưu của NLĐ theo quy định tại Điều 18 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH được xác định như sau:

Theo quy định nêu trên, nếu về hưu sớm trong trường hợp bị suy giảm khả năng lao động thì mức hưởng lương hưu của lao động cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi sau đó quy định sẽ giảm 2%. Rõ ràng sẽ thiệt hơn so với trường hợp nghỉ hưu đủ tuổi.

Tuy nhiên, NLĐ nên cân nhắc trong trường hợp sức khỏe đã quá yếu, khó để tiếp tục làm việc thì có thể về hưu trước tuổi nếu đủ điều kiện.