Hơn nửa triệu trẻ em Việt Nam làm công việc nguy hại đến sức khỏe, đạo đức

Ngày 18-12, Bộ Lao Động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) công bố kết quả cuộc điều tra quốc gia về lao động trẻ em (LĐTE) lần thứ hai của Việt Nam. Cuộc điều tra do Bộ LĐ-TB-XH phối hợp với Tổng cục Thống kê thực hiện với sự hỗ trợ kỹ thuật của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO).

 Kết quả điều tra cho thấy có khoảng 5,3% trẻ em và người chưa thành niên trong độ tuổi từ 5 đến 17 ở Việt Nam là LĐTE, tương đương khoảng 1 triệu trẻ. Tỉ lệ LĐTE tại Việt Nam thấp hơn khoảng 2% so với tỉ lệ trung bình của khu vực Châu Á -Thái Bình Dương.

Theo bà Nguyễn Thị Hà, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH, so với kết quả cuộc điều tra quốc gia về LĐTE lần thứ nhất được thực hiện vào năm 2012, tỉ lệ trẻ em tham gia làm việc ở cuộc điều tra lần này đã giảm đáng kể, từ 15,5% năm 2012 xuống còn 9,1% năm 2018.

Đồng nhất với xu hướng chung của toàn cầu, 84% LĐTE tại Việt Nam tập trung ở vùng nông thôn và hơn một nửa số đó làm việc trong khu vực nông, lâm, ngư nghiệp. Những khu vực khác có nhiều LĐTE bao gồm dịch vụ, công nghiệp và xây dựng. Khoảng 40,5% LĐTE là các lao động trong hộ gia đình không được trả lương.

Đáng chú ý là trong số 1 triệu LĐTE như công bố nói trên, có gần 520.000 trẻ làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, là những công việc có những nguy cơ gây tổn hại đến sức khỏe, sự an toàn và đạo đức của trẻ. Số giờ làm việc của LĐTE làm các công việc nặng nhọc độc hại nguy hiểm có xu hướng cao, với 40,6% trẻ trong nhóm này phải làm việc nhiều hơn 40 giờ một tuần.

Từ kết quả nghiên cứu, ILO Việt Nam nhận định rằng nhiều trẻ còn phải làm các công việc trái pháp luật, hay quá số giờ so với độ tuổi. Việc này gây tổn hại đến thể chất, tinh thần, cản trở việc học hành và tác động tiêu cực đến sự phát triển của trẻ.

"LĐTE thường tồn tại ở các hộ kinh doanh cá thể, không chính thức, thuộc các chuỗi cung ứng nên rất khó phát hiện. Việc Việt Nam tham gia ngày càng sâu rộng vào thương mại toàn cầu đòi hỏi các doanh nghiệp của Việt Nam phải bảo đảm các chuỗi cung ứng của mình không sử dụng LĐTE để hội nhập thị trường toàn cầu" - ông Chang Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam, khuyến cáo.

Ngoài những nguy cơ về sức khỏe và sự an toàn của trẻ, cuộc điều tra nhấn mạnh những tác động tiêu cực của việc tham gia các hoạt động kinh tế đến việc đi học của trẻ. Khi mức độ tham gia các hoạt động kinh tế của các em càng tăng thì tỉ lệ trẻ được đến trường càng giảm.

So sánh với tỉ lệ đi học bình quân trên toàn quốc là 94,4% thì chỉ có một nửa số LĐTE được đi học. Con số này trong nhóm LĐTE làm các công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm còn thấp hơn, chỉ có 38,6%. Tuy nhiên, số liệu điều tra cho thấy có xu hướng tiến triển tích cực trong tổng số trẻ em tham gia hoạt động kinh tế được đến trường là 63%, so với con số này năm 2012 chỉ là 43,6%.

Cũng theo ILO Việt Nam, tuy kết quả của cuộc điều tra cho thấy những tín hiệu tiến triển tích cực từ năm 2012 đến năm 2018, LĐTE hiện vẫn tiềm ẩn nguy cơ gia tăng trở lại do những tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế - xã hội. Hiện nay, ở Việt Nam và trên thế giới, nhiều gia đình buộc phải sử dụng LĐTE như một phương sách để đối phó với tình trạng giảm sút thu nhập và sinh kế do sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu và các biện pháp giãn cách xã hội. Đồng thời, do hậu quả tàn phá của các trận lũ lụt miền trung gần đây,  nguy cơ các gia đình bị ảnh hưởng phải đối mặt với "gánh nặng kép" của cả đại dịch lẫn thảm họa thiên nhiên.