Lương công chức quá thấp!

“Tiền lương công chức hiện nay không phản ánh đúng giá trị sức lao động của họ, một loại lao động đặc biệt - lao động quyền lực. Việc này làm cho các giá trị xã hội của công chức bị giảm sút, dẫn đến hiệu lực thực thi công vụ thấp, dễ bị tổn thương và là mảnh đất cho tình trạng quan liêu, tham nhũng có cơ hội phát triển”. Ông Thang Văn Phúc, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, đã phát biểu như vậy tại hội thảo khoa học “Về bối cảnh và khả năng cải cách tiền lương” do Bộ Nội vụ tổ chức ngày 12-10 ở Hà Nội.

Thu nhập ngoài lương “ngày một phức tạp”

Ông Phúc cho rằng thiết kế hệ thống bảng lương, mức lương, các loại phụ cấp theo lương ngày càng tỏ ra bất cập, mâu thuẫn, không phản ánh vị trí việc làm của cán bộ, công chức. Đặc biệt, nhiều lần đã bàn việc cải cách tiền lương nhưng khi hỏi tới “tiền đâu?” thì dừng!

Ông Thang Văn Phúc (đứng) phát biểu tại hội thảo

Theo ông Phúc, cần có bước đi cụ thể quá trình tiền tệ hóa tiền lương, các thu nhập ngoài lương phải được kiểm soát. Nguyên tắc chủ đạo là phải có những bứt phá trong việc thiết kế lại hệ thống thang, bảng lương cho đơn giản, phù hợp hơn. Phải tiến hành tổng rà soát, sắp xếp tinh giản tổ chức - biên chế nhà nước, tiến hành quyết liệt việc tách quản lý hành chính nhà nước với quản lý sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước và sự nghiệp dịch vụ công.

PGS-TS Trần Đình Thảo (Trường Đại học Nội vụ Hà Nội) cho rằng việc tăng lương tối thiểu không dựa vào năng suất cùng việc ràng buộc lương tối thiểu với hệ thống an sinh tạo nên sức ép lên cả doanh nghiệp và ngân sách nhà nước; đồng thời, thu nhập của cán bộ, công chức không thực sự được cải thiện. Cách xác định mức lương tối thiểu chung bị phụ thuộc ngân sách nhà nước, chưa gắn với nhu cầu sống tối thiểu của cán bộ, công chức. Hệ số trung bình quá thấp nên chưa cải thiện được đời sống, chưa khuyến khích cán bộ, công chức có hệ số lương thấp.

Điều này dẫn đến hệ quả tiêu cực là người hưởng lương không sống được bằng lương; thu nhập ngoài tiền lương ngày một cao, phức tạp, vượt khỏi tầm kiểm soát. Tiền lương thấp cũng là lý do dẫn đến hiện tượng “chảy máu chất xám” từ khu vực nhà nước sang khu vực ngoài quốc doanh; đồng thời là nguyên nhân khó thu hút nhân tài và gây nên các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, tạo lực cản trong cải cách hành chính.

700.000 công chức không làm được việc

Các đại biểu cũng chỉ ra thực tế ở nước ta, đội ngũ hưởng lương từ ngân sách quá lớn, quá cồng kềnh. Nói đẩy mạnh cải cách hành chính cụ thể từng bước gắn với tiền lương nhưng thực tế là càng tinh giản, biên chế càng tăng; nhiều cơ quan, đơn vị ở trung ương và địa phương, cán bộ lãnh đạo đông hơn chuyên viên; chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngày càng giảm.

“Bộ máy hành chính cồng kềnh, công chức nhà nước đang phải chịu mức lương thấp, không đủ trang trải cuộc sống hay tình trạng công chức sáng cắp ô đi, tối cắp ô về, chảy máu chất xám là những nghịch lý khi mô tả thực trạng tiền lương và năng suất lao động của chúng ta” - TS Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, thẳng thắn.

TS Bùi Sỹ Lợi dẫn ra ước tính của chuyên gia: có tới 30% công chức không làm được việc, tương đương 700.000 người, tiêu tốn 17.000 tỉ đồng từ ngân sách nhà nước mỗi năm. Bên cạnh đó, một bộ phận đội ngũ công chức hành chính, đặc biệt là những người có chức vụ, dù lương thấp nhưng thực tế thu nhập khá cao. Điều đó chứng tỏ có nhiều khoản thu nhập ngoài lương, trong đó nhiều khoản thu nhập công khai có nguồn gốc từ ngân sách.

Để cải cách toàn diện về tiền lương, ông Lợi nhấn mạnh chỉ có thể thực hiện được khi Chính phủ quyết tâm cao giải quyết sắp xếp lại bộ máy, tinh giản biên chế, bố trí cán bộ, công chức đúng vị trí việc làm, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ. Đồng thời, phải kiên quyết chuyển đổi mô hình các đơn vị sự nghiệp công lập theo đúng bản chất của đơn vị dịch vụ công. Nhà nước thực hiện khoán chi phí dịch vụ theo kết quả đầu ra, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho đơn vị - không phân biệt nhà nước hay tư nhân, phải lấy hiệu quả làm thước đo.