Rào cản công nhân học tập

Theo một nghiên cứu mới đây của Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM về "Vai trò của các tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ phúc lợi cho thanh niên công nhân (CN) các KCX-KCN tại TP HCM", phần lớn CN đang làm việc đều "có mong muốn" hoặc từng mong muốn được học tập thêm. Đáng chú ý, nhu cầu học một nghề khác với công việc hiện tại trong nhóm CN có trình độ THPT trở xuống là khá lớn.

Muốn nhưng không làm được

Trong khi nhóm CN có trình độ THCS trở xuống mong muốn học để nâng cao tay nghề thì nhóm THPT và trung cấp trở lên lại có thêm xu hướng học ngoại ngữ. Tuy nhiên, để thực hiện mong muốn này, CN phải vượt qua nhiều rào cản, khó khăn, trong đó lớn nhất là vấn đề kinh tế và thời gian để học tập. Số liệu khảo sát cho thấy chỉ có 3,2% CN có chi tiêu cho việc học với mức chi bình quân là 700.000 đồng/tháng. Khả năng bảo đảm tiền bạc của nữ CN khi đi học thêm thấp hơn nam.

Bên cạnh đó, không có thời gian là khó khăn của hầu hết CN với tỉ lệ hơn 69% CN trả lời "không có thời gian rảnh". Ngoài việc khó bảo đảm giờ giấc đến lớp khi phải tăng ca, sự mệt mỏi sau ngày làm việc dài cũng khiến CN không theo nổi việc học.

Thi tay nghề cũng là cách để nâng bậc, nâng lương cho người lao động. Trong ảnh: Một cuộc thi tay nghề cơ khí do LĐLĐ quận 2, TP HCM tổ chức

Theo PGS-TS Nguyễn Đức Lộc (Trường Đại học Thủ Dầu Một), còn nhiều rào cản khác như CN khó tiếp thu kiến thức, không có động lực cũng như băn khoăn đầu ra sau khi học sẽ như thế nào, có tốt hơn không. "Nhìn chung khi học vấn và tay nghề không cao, chọn lựa làm CN là giải pháp bảo đảm tài chính cho cuộc sống của phần đông CN. Nhưng có một thực tế là khi công việc và tài chính không cho phép, nhiều CN lại rơi vào cái vòng luẩn quẩn là không có cơ hội nâng cao tay nghề, chuyên môn dù có mong muốn" - ông Lộc đánh giá.

Cần sự đồng hành

Từng làm CN may tại Công ty Pou Yuen Việt Nam, chị Nguyễn Thị Thùy Duyên, cho biết suốt 18 tháng theo học thêm ở một trường trung cấp nghề là cả một chặng đường gian khổ. Chị Duyên chia sẻ: "Tan ca ra là mệt nhoài, đi học nhiều khi đầu óc lơ mơ, không tập trung. Gặp hôm tăng ca thêm 1 giờ, sợ trễ nên bụng đói đi học luôn. Học phí cũng là gánh nặng. Lương được hơn 4 triệu đồng/tháng mà học phí đã 2,5 triệu đồng, phải tằn tiện lắm mới đủ chi xài. Có lúc tôi nghĩ mình không thể theo hết chương trình".

Trong khi đó, anh Dương Quang Sang - ở trọ tại phường Bình Trị Đông A, quận Bình Tân, TP HCM - cho biết từng học nghề điện tử nhưng khó xin việc nên phải làm trái nghề. Anh Sang tâm sự: "Nếu có điều kiện mình sẽ học lại nghề điện lạnh vì thấy phù hợp hơn. Mình cũng muốn đi học ngoại ngữ vì đôi khi thấy thiếu ngoại ngữ cứ như mù chữ vậy, xin việc cũng khó. Nhưng đó chỉ là dự định chứ hiện còn nhiều việc phải lo nên chưa biết khi nào có thể học".

Vừa qua, UBND TP HCM ban hành kế hoạch nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, trong đó đặt mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng kiến thức nghề, kiểm tra tay nghề cho 5.000 CN 4 ngành công nghiệp mũi nhọn. Theo ông Trần Đoàn Trung, Phó Chủ tịch LĐLĐ TP HCM, LĐLĐ TP đã bắt tay xây dựng kế hoạch thực hiện. Tuy nhiên đây là một việc khó, từ đối tượng đào tạo cho đến nội dung và phương pháp vì chủ yếu là đào tạo lại và chứng nhận tay nghề cho người đang làm việc. "Trước mắt có thể thấy tính khả thi cao là việc chúng ta cùng phối hợp với doanh nghiệp để bồi dưỡng, chứng nhận tay nghề và nâng cao bậc nghề cho CN. Việc này dự đoán có thể tìm được sự đồng thuận của cả doanh nghiệp và người lao động vì liên quan trực tiếp đến hiệu suất công việc và lương bổng" - ông Trung nhìn nhận.