Sửa luật để Công đoàn khởi kiện

Qua thống kê cho thấy các vụ tranh chấp xảy ra chủ yếu trong các doanh nghiệp (DN) tư nhân và có vốn đầu tư nước ngoài. Nguyên nhân tranh chấp bắt nguồn chủ yếu từ hành vi vi phạm pháp luật lao động của người sử dụng lao động. Để đạt lợi nhuận tối đa, nhiều DN cố tình lách luật, chẳng hạn kéo dài thời gian làm việc của người lao động (NLĐ); trốn hoặc nợ tiền đóng BHXH; trả tiền công, tiền thưởng thấp; không ký hợp đồng lao động theo đúng quy định của pháp luật… Một số chủ DN nợ lương, nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) kéo dài dẫn đến không có khả năng chi trả phải bỏ trốn, phó mặc quyền lợi NLĐ.

Cán bộ tư vấn pháp luật LĐLĐ TP HCM, hướng dẫn thủ tục khởi kiện cho Công ty TNHH Bum Jin Vina

Để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ, ngay từ năm 2016, LĐLĐ huyện đã làm đại diện ủy quyền của 934 công nhân (CN) Công ty TNHH Keo Hwa Vina khởi kiện DN ra tòa đòi lương. Kết quả đã mang về cho NLĐ hơn 5,6 tỉ đồng. Năm 2017, LĐLĐ huyện tiếp tục đại diện 9 CN Công ty TNHH Kim Long khởi kiện đòi khoản nợ 300 triệu đồng tiền BHXH, BHYT, BNTN và thắng kiện. Tuy nhiên, để đến được với những kết quả đó, LĐLĐ huyện cũng gặp phải không ít khó khăn. Luật BHXH năm 2014 quy định tổ chức Công đoàn (CĐ) được quyền đại diện cho NLĐ khởi kiện khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng về BHXH của NLĐ bị xâm phạm. Pháp luật quy định là vậy nhưng quá trình khởi kiện không đơn giản. Khó khăn lớn nhất là thủ tục hành chính trong quá trình khởi kiện quá nhiêu khê. Bên cạnh đó là tâm lý e ngại khởi kiện DN của NLĐ vì sợ ảnh hưởng tới việc làm và thu nhập. Hiện vẫn chưa có quy chế hoặc hướng dẫn cụ thể về việc CĐ tham gia khởi kiện DN nợ BHXH, BHYT, BHTN nên việc khởi kiện chỉ theo hình thức khởi kiện cá nhân. Công tác thi hành án đối với DN nợ BHXH, BHYT, BHTN còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Chính thực tế này đã gây khó khăn cho tổ chức CĐ trong việc kiện DN nợ BHXH trong thời gian qua dẫn đến việc không thể thực hiện tốt chức năng đại diện, bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp cho NLĐ.

Đứng ra khởi kiện DN nợ BHXH là trách nhiệm của CĐ đối với NLĐ. Do đó, tôi đề nghị Tổng LĐLĐ Việt Nam, TAND Tối cao cần kiến nghị Quốc hội nghiên cứu, rà soát, sửa đổi luật nhằm tháo gỡ những vướng mắc này. Theo đó, nên cho phép CĐ cấp trên đứng ra khởi kiện DN nợ BHXH thay vì CĐ cơ sở. Với phương án này, sẽ tránh được cái khó của CĐ cơ sở khi phải trực tiếp khởi kiện DN vì họ đang nhận lương từ DN, đồng thời NLĐ sẽ không phải thực hiện những thủ tục ủy quyền khởi kiện rất rườm rà.