Tổng thống Mỹ Donald Trump chắc chắn rất thất vọng vì không được trao Giải Nobel Hòa bình năm nay nhưng đề xuất của nhà lãnh đạo này cho việc tiến tới chấm dứt xung đột ở Dải Gaza đã có sự khởi đầu khá suôn sẻ.
Dưới áp lực rất mạnh mẽ và kiên quyết của ông Donald Trump, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phải đồng ý đề xuất này. Sau mấy ngày thương thảo với tác động ngoại giao trung gian của Mỹ, một số quốc gia Ả Rập trong khu vực Trung Đông và vùng Vịnh cũng như của Thổ Nhĩ Kỳ, Israel và nhóm vũ trang Hamas đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Thỏa thuận này đã bắt đầu có hiệu lực. Hamas cho biết đã được phía Mỹ, các quốc gia Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ chính thức thông báo là xung đột ở Dải Gaza đã chấm dứt. Quân đội Israel bắt đầu triệt thoái khỏi nhiều vùng ở Dải Gaza theo thỏa thuận.
Mỹ đã điều động 200 binh lính đến Israel để thiết lập trung tâm chỉ huy lực lượng đa quốc gia giám sát và bảo đảm thực thi ngừng giao tranh cũng như điều phối hoạt động cứu trợ nhân đạo cho người dân trên Dải Gaza. Việc Hamas trả tự do cho các con tin và Israel trả tự do cho nhiều tù nhân người Palestine dự kiến được tiến hành trong những ngày tới.
Người dân Palestine đi dọc theo một con đường ven biển ở miền Trung Dải Gaza, hướng về phía Bắc vùng đất này ngày 10-10 Ảnh: AP
Những diễn biến này về cơ bản đúng như đã được Israel và Hamas thỏa thuận trên cơ sở là giai đoạn đầu trong đề xuất hòa bình 20 điểm của ông Donald Trump. Hy vọng vì thế được nhen nhóm và củng cố rằng xung đột sẽ thật sự kết thúc và không tái diễn, hòa bình được vãn hồi và duy trì, Dải Gaza sẽ được tái thiết. Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn rất lớn, rất nhiều và rất thực tế.
Hamas và Israel dù đạt được thỏa thuận ngừng bắn nhưng vẫn chưa đồng thuận về mọi điểm nội dung trong đề xuất của Mỹ. Trong đó có 2 điểm đáng được chú ý nhất. Thứ nhất, Hamas không chấp nhận tự giải giáp, tức là chấp nhận giải pháp chính trị hòa bình nhưng không tự giải thể với tư cách là một tổ chức, lực lượng quân sự và vũ trang của người Palestine.
Thứ hai, đề xuất của ông Donald Trump chỉ đề cập khả năng sẽ thành lập Nhà nước Palestine độc lập chứ không xác định cụ thể và rõ ràng đó là một trong những mục tiêu cuối cùng của đề xuất hòa bình. Cho dù chỉ như vậy thì đây vẫn là quả đắng đối với ông Netanyahu và phe cánh cực hữu, dân tộc chủ nghĩa trong chính phủ liên hiệp hiện tại ở Israel. Rủi ro lớn nhất là Israel và Hamas không tin tưởng lẫn nhau và Hamas nghi ngại cả Mỹ.
Vì thế, từ giác độ hiện tại mà xem xét thì đề xuất hòa bình trên của tổng thống Mỹ có thể thành công nhưng cũng có thể thất bại. Israel đã nhiều lần không tuân thủ và thực hiện những gì đã cam kết và ký kết. Ông Donald Trump đã nhiều lần bộc lộ sự thiếu kiên nhẫn, dễ buông bỏ.
Nếu cơ chế đa quốc gia quản lý trên thực tế Dải Gaza - theo đề xuất của ông Donald Trump - không thật sự kiềm chế và thiết quản được cả Hamas lẫn Israel và nếu tình trạng quản lý như thế kéo dài bất định về thời gian, lại còn tách rời với việc thành lập Nhà nước Palestine độc lập thì đề xuất hòa bình của ông Donald Trump thất bại và xung đột giữa Israel với Hamas tái diễn chỉ là vấn đề thời gian.
Nhiều câu hỏi chưa có lời giải
Hàng chục ngàn người Palestine phải rời bỏ nhà cửa ở Dải Gaza đã bắt đầu trở lại quê nhà sau khi thỏa thuận ngừng bắn giữa nhóm vũ trang Hamas và Israel có hiệu lực ngày 10-10. Trong số này, hàng ngàn người bắt đầu đi bộ hướng về phía Bắc để đến Gaza City - thành phố lớn nhất dải đất. Còn ở miền Nam Dải Gaza, nhiều người cũng rời khỏi vùng ven biển al-Mawasi để đi sâu vào đất liền, đến TP Khan Younis.
Thỏa thuận ngừng bắn dự kiến đi kèm với việc tăng mạnh nguồn viện trợ nhân đạo và y tế vào Dải Gaza qua cả 5 cửa khẩu từ Israel dù hiện chưa rõ việc này được triển khai ra sao và khi nào. Đài phát thanh quân đội Israel cho biết nước này sẽ cho phép 600 xe tải viện trợ vào Dải Gaza mỗi ngày nhưng các tổ chức cứu trợ đánh giá con số đó vẫn quá thấp so với nhu cầu thực tế.
Các cơ quan quốc tế hàng đầu cho biết họ vẫn chưa nhận được thông tin chi tiết về vai trò của mình trong thời gian ngừng bắn. Tương tự là hàng loạt câu hỏi chưa có lời giải về những gì sẽ xảy ra theo sau lệnh ngừng bắn. Theo AP, Israel muốn bảo đảm Hamas sẽ giải giáp hoàn toàn. Hamas thì muốn chắc chắn rằng Israel sẽ rút toàn bộ quân khỏi Dải Gaza và không được phép khơi lại xung đột. Đồng thời, một chính quyền cần được thiết lập để thay thế Hamas quản lý nơi này. Do hai bên hoàn toàn không tin tưởng nhau, tương lai của thỏa thuận phụ thuộc nhiều vào sức ép liên tục từ Mỹ, Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ. Bất kỳ trục trặc nào trong việc giải quyết những vấn đề ràng buộc lẫn nhau nói trên cũng có thể khiến toàn bộ thỏa thuận sụp đổ, thậm chí khiến Israel nối lại chiến dịch tiêu diệt Hamas.
Một kịch bản khác cũng được nói đến: Hamas và Israel không thể đạt được thỏa thuận cuối cùng hoặc đàm phán kéo dài mà không đi đến kết quả. Khi đó, Dải Gaza có nguy cơ rơi vào tình cảnh quân đội Israel vẫn chiếm giữ một số khu vực và Hamas còn hoạt động. Trong trường hợp đó, Israel sẽ khó chấp thuận cho tiến trình tái thiết quy mô lớn, khiến người dân Gaza phải tiếp tục sống lay lắt trong các trại lều hoặc khu trú ẩn.
Hoàng Phương
và quét mã QR
Bình luận (0)