Để tiếng lành mãi vang xa

Ngành lúa gạo nước ta đang vượt qua dấu chân lấm bùn của kinh tế tự nhiên, kinh nghiệm nông nghiệp truyền thống để bước sang kinh tế tri thức, tham gia vào chuỗi giá trị công nghiệp sáng tạo toàn cầu. Lúa gạo với sự tích hợp đa ngành - tức không chỉ là trồng lúa mà có thể kết hợp nuôi thủy sản, làm du lịch, lồng ghép phát triển và ứng dụng năng lượng sạch...

Kết quả xuất khẩu gạo 11 tháng năm 2023 tuy không đạt đỉnh cao nhất về lượng với 7,753 triệu tấn, nhưng lập kỷ lục về kim ngạch với 4,408 tỉ USD. Đây là mức cao nhất sau 34 năm nước ta quay trở lại thị trường xuất khẩu gạo thế giới. Gạo Việt đã vượt qua gạo Thái, đang có giá bán cao nhất. Các thương hiệu gạo Việt cũng tiếp tục đạt danh hiệu gạo ngon tại các cuộc thi gạo ngon nhất thế giới.

Ngành trồng lúa đang có cách tiếp cận mới gia tăng chuỗi giá trị. Đó là sự tích hợp các nguồn lực vật chất, từ lợi thế tự nhiên, các nguồn tài chính, khoa học - công nghệ và nguồn lực con người. Nông nghiệp tích hợp đa giá trị vừa là yêu cầu, vừa là cách thức phát triển để hiện thực hóa chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Chuỗi giá trị lúa gạo được đặt trong bức tranh chung đó.

Sự tiếp cận vùng, theo chuỗi ứng dụng công nghệ, phát huy đổi mới sáng tạo và những ưu thế của kinh tế số, kinh tế chia sẻ không xa lạ với nông dân và người tiêu dùng thời gian gần đây, nhưng "lúa gạo digital" cần những chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ các tác nhân tham gia quy trình trong mối quan hệ gắn bó công nghệ, thị trường, lợi ích.

Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đang rất được kỳ vọng cho một giai đoạn phát triển mới. Không gian phát triển lúa gạo trọng điểm đang được cụ thể hóa trong một không gian vật lý cụ thể. Hơn thế, đó còn là sự tích hợp với những nguồn lực vật chất, từ lợi thế tự nhiên, nguồn tài chính, khoa học công nghệ; đặc biệt là nguồn lực con người trong mối liên kết các tác nhân quan trọng trong chuỗi giá trị hàng lúa gạo gồm các doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân.

Yêu cầu sắp tới phải tiếp tục thương mại hóa ngành sản xuất lúa gạo, đặc biệt là hiện đại hóa chuỗi giá trị hạt gạo, bao gồm đổi mới thể chế, cải tiến công nghệ, ứng dụng ngày càng nhiều hơn các tiến bộ khoa học kỹ thuật, hướng đến sản xuất bền vững hơn, với môi trường, chất lượng sản phẩm và dịch vụ tốt hơn.

Để tiếng lành mãi vang xa, gạo Việt đang rất cần tiếp tục nhận được sự trợ lực và sức bật mới từ các ngành công nghiệp sáng tạo. Đó là các ngành công nghệ sinh học tạo ra giống tốt, cạnh tranh, giảm giá thành, ít sử dụng vật tư nông nghiệp nhất. Là các ngành công nghiệp mới sau lúa gạo có giá trị gia tăng cao như thực phẩm tiêu dùng (dầu ăn, sữa gạo, thức uống dinh dưỡng...), vật liệu (đánh bóng kim loại), sơn (nano chống cháy), ngành dược, mỹ phẩm, tạo ra những giá trị từ các tài sản trí tuệ khác và thương hiệu gạo ngon, nổi tiếng, được người tiêu dùng lựa chọn và vinh danh.