Việt Nam kiểm soát dịch tốt sao chưa cho du khách đến?

Thời khắc vắc-xin về Việt Nam, anh em tôi như "ong vỡ tổ", khấp khởi vì du lịch sắp bình thường.

Chúng tôi đã chờ đợi hơn 14 tháng qua. Đến giờ phút này, bạn bè đồng nghiệp xung quanh tôi, chỉ 1/3 còn bám trụ với nghề. Số còn lại đã chuyển nghề để lo thân.

Hơn một năm, chỉ quanh đi quẩn ngồi chơi, nhúc nhắc một số tour nội địa rồi lại ngồi chờ dịch bớt bùng, vừa rụt rè vừa nghe ngóng.

Trước thời điểm dịch Covid-19 bùng phát, Việt Nam có 3.339 công ty lữ hành tại Việt Nam thì có đến 2.519 làm tour quốc tế như công ty tôi. Trong năm Covid thứ nhất, có đến 338 công ty lữ hành quốc tế xin thu hồi giấy phép và hơn 63% trong tổng số 26.721 hướng dẫn viên bị mất việc, chuyển việc, chưa kể hàng ngàn doanh nghiệp kinh doanh nhà hàng, dịch vụ cũng tan rã.

Bạn tôi đứa nào may mắn thì còn giữ được một phần cơ nghiệp nhưng cũng ế ẩm. Nhiều công ty inbound (đón khách quốc tế vào Việt Nam) tiêu tán sạch sẽ. Ai còn bám trụ thì như lau sậy đong đưa giữa gió. Chúng tôi bảo nhau "chỉ cần đón khách quốc tế vào sử dụng dịch vụ thì nội trong ba tháng, chắc chắn con tàu du lịch sẽ sống lại".

Du khách quốc tế tham quan TP HCM trước khi có dịch Covid-19. Ảnh: Tấn Thạnh

Đối tác của tôi bên kia bán cầu mấy hôm nay gọi nhiều, cốt để hỏi: "Các ông chừng nào chấp nhận hộ chiếu vắc-xin? chúng tôi không thể ngừng đi du lịch". Từng đưa nhiều khách đến châu Á, tôi hiểu nhu cầu tham qua, trải nghiệm của họ rất cao. Du lịch là một phần văn hóa ở những nước phát triển. Chỉ cần có một cơ hội nhỏ, họ sẽ lập tức rời khỏi nhà đến những quốc gia khác, chưa kể điều kiện đi lại xa xôi được coi là trải nghiệm.

Chỉ cần Việt Nam đồng ý, đối tác của tôi có khách sẵn, không chỉ hàng trăm mà hàng ngàn người nước ngoài muốn qua Việt Nam ngay năm nay. Họ muốn phá vỡ sự bứt rứt, tù túng đã chịu quá đủ. Và đặc biệt là niềm tin, họ tin Việt Nam an toàn, đã khống chế được dịch nên đến Việt Nam "khỏi phải nghĩ".

"Việt Nam kiểm soát dịch tốt lắm, sao chưa cho khách du lịch vào vậy?" - tôi bảo họ cứ chờ, từ từ rồi sẽ được.

Người nước ngoài mong một, các công ty lữ hành chúng tôi trông đến mười.

Trong các nguồn thu từ du lịch, tiền từ hầu bao khách quốc tế đến Việt Nam gần như là nguồn chính. Nôm na thì du lịch outbound là đem tiền ra nước ngoài còn inbound là tiền từ nước ngoài vào Việt Nam, còn nội địa là dòng tiền nội bộ. Bởi vậy, dân du lịch trông ngóng và theo dõi thông tin từng ngày để mạnh tay triển khai sản phẩm tour, vé, combo, visa, hòng cứu lại thời gian mòn mỏi đợi chờ.

Vấn đề là ngành công nghiệp không khói toàn cầu đã thay đổi gần như hoàn toàn sau Covid-19. Dòng khách du lịch quốc tế không còn hấp dẫn, mà phải là dòng "người sạch" - theo nghĩa được tiêm phòng vắc-xin đầy đủ.

Các quốc gia thời gian qua cực kỳ ngán dòng khách du lịch quốc tế bị cho là đem theo Covid-19. Nhưng lần này, "người sạch" là cơ hội rất lớn và chỉ dành riêng cho ai biết đón lõng. Khi hầu hết quốc gia còn "bế quan", ai đi trước người đó ghi điểm.

Một số nước đã nhìn thấy cơ hội có một không hai này. Cyprus cho du khách Anh được tiêm vắc-xin đầy đủ nhập cảnh từ ngày 1-5-2021 mà không cần có xét nghiệm âm tính hoặc kiểm dịch, cách ly. Hy Lạp tuyên bố sẽ tiếp nhận khách du lịch Israel đã tiêm vắc-xin.

Gần chúng ta nhất, Singapore chấp nhận hộ chiếu vắc-xin của Malaysia, du khách nhập cảnh không cần qua cách ly hay thủ tục phức tạp như trước.

Bất kỳ ai đã tiêm vắc-xin, có phiếu xác nhận tiêm chủng hay thông tin được ghi trong hồ sơ y tế cá nhân có thể được chia sẻ trong kho dữ liệu giữa các quốc gia với nhau. Đó là hộ chiếu vắc-xin. Các quốc gia nhìn vào đó cấp "visa vắc-xin" cho người đã được tiêm.

Visa vắc-xin đang trở thành giấy thông hành mới. Nó giúp dòng "người sạch" có thể đi lại giữa các đường biên mà không cần cách ly hay xét nghiệm bắt buộc. Nó là vé thông hành đầy quyền lực trong bối cảnh mới.

Giấy thông hành này có biến thành tiền hay không, việc còn lại là ở các chính phủ.

Thủ tướng Chính phủ vừa yêu cầu cơ quan chức năng chuẩn bị kịch bản triển khai áp dụng "hộ chiếu vắc-xin" và giao thương có kiểm soát. Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long cũng cho biết "hệ thống tiêm chủng của Việt Nam sau này sẽ liên thông với quốc tế, sau này là hộ chiếu vắc-xin, quản lý toàn bộ bằng QR code".

Nhưng tôi mong từ "sau này" sẽ được sửa thành từ "làm ngay và làm luôn". Nếu sớm xây dựng được mạng lưới thông tin tiêm chủng vắc-xin Covid-19 rộng khắp với quốc tế để có dữ liệu liên thông, việc "nhập khẩu" khách du lịch sẽ trở nên an toàn.

Mở cửa sớm trong sự kiểm soát nghiêm ngặt về y tế và an ninh có thể tạo nên thời điểm vàng cho nền kinh tế. Mùa du lịch hè bắt đầu từ tháng 5 và mùa inbound rơi vào tháng 10-12, bây giờ là thời điểm thuận lợi để chúng ta hành động.

Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị khẳng định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn. Mà mũi nhọn là phải đi đầu, mở đường để nhiều ngành nghề và việc làm phát triển theo. Theo Tổng cục Du lịch, năm 2019, ngành này đã đóng góp trên 9,2% vào GDP cả nước, tạo ra gần 3 triệu việc làm. Suốt cả thập kỷ sau khủng hoảng kinh tế thế giới 2008, du lịch đã đi đầu, làm bàn đạp cho sự phát triển ấn tượng của Việt Nam. Tôi chờ đợi visa vắc-xin trở thành "chuyến xe mở đường" cho giai đoạn tới.

Công ty tư vấn cư trú và quốc tịch toàn cầu Henley & Partners xếp hạng cuốn hộ chiếu Việt Nam năm 2020 ở bậc 89 - còn quá thấp so với Thái Lan ở bậc 65 và Singapore xếp thứ hai toàn cầu.

Nếu nắm lấy cơ hội hôm nay, mở cửa du lịch có kiểm soát, tôi tin rằng uy tín của quốc gia và thứ hạng cuốn hộ chiếu Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể. Bởi Việt Nam khi đó sẽ được nhìn như chính phủ năng động và hành động thật, bên cạnh uy tín chống dịch đã được ghi nhận.

Tôi thích cảm giác cầm cuốn hộ chiếu bìa xanh đậm ở sân bay, và dõng dạc nói: "I am from Việt Nam".