Điểm nóng xung đột ngày 15-8: Trông chờ gì từ thượng đỉnh Nga - Mỹ ở Alaska?

Hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ sẽ gặp nhau tại nơi hai quốc gia giáp nhau là Alaska vào ngày 15-8. Lần gặp gần đây nhất của cả hai là tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka – Nhật Bản năm 2019 trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump. 

Đã 10 năm trôi qua kể từ lần gần nhất ông Putin đến Mỹ.

Chuyện gì xảy ra ở lần gần nhất ông Putin đến Mỹ?

Tổng thống Nga Putin đã đến New York vào tháng 9-2015 để phát biểu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc và gặp cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama khi đó.

Trong lần chụp ảnh đầu phiên họp, cả hai mỉm cười trước ống kính và bắt tay. Nhưng cuộc gặp kín kéo dài 90 phút của họ được nhớ đến là lạnh nhạt. 

Ông Obama đã chỉ trích gay gắt ông Putin về cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine, nơi quân đội Ukraine đã giao tranh với lực lượng ly khai được Nga hậu thuẫn kể từ năm 2014. 

Hai nhà lãnh đạo cũng bất đồng về Syria và số phận của Tổng thống Bashar al-Assad vào thời điểm Moscow chuẩn bị can thiệp quân sự ủng hộ ông Assad chống lại lực lượng nổi dậy.

Vậy điều gì đã xảy ra kể từ đó?

Rất nhiều. Ông Donald Trump đã phục vụ trọn vẹn một nhiệm kỳ tổng thống và bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai. Ông đã liên lạc với người đồng cấp Nga kể từ khi đắc cử năm 2016. Họ gặp nhau trực tiếp lần đầu tiên vào năm 2017 tại Hamburg - Đức trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh kinh tế G20. 

Cuộc gặp nổi tiếng nhất của cả hai là vào năm 2018 tại Helsinki - Phần Lan, nơi ông Donald Trump đã vấp phải phản ứng dữ dội sau khi nói với các phóng viên rằng ông tin tưởng ông Putin hơn cả cơ quan tình báo của mình.

Chắc chắn thay đổi lớn nhất là việc Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào Ukraine hồi tháng 2-2022. 

Việc đảm bảo một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn hiện là trọng tâm lớn của chính quyền ông Donald Trump và trong nỗ lực được coi là "người đàm phán", ông Donald Trump đã nhiều lần thúc đẩy một cuộc gặp trực tiếp với ông Putin.

Tại sao chọn Alaska?

Alaska, được Mỹ mua từ Đế quốc Nga cách đây 158 năm, không chỉ là cầu nối địa lý mà còn quan trọng về địa chính trị nhờ nguồn nhiên liệu hóa thạch chưa khai thác, theo Sky News. 

Cuộc gặp sắp tới dự kiến diễn ra tại Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson ở Anchorage, đánh dấu chuyến đi đầu tiên của ông Donald Trump đến Alaska trong nhiệm kỳ thứ hai và ông Putin là tổng thống Nga đầu tiên thăm nơi này. Ông Donald Trump muốn tăng cường kiểm soát ở Bắc cực và việc tổ chức cuộc gặp ở đây đặt trọng tâm vào các vấn đề năng lượng và lãnh thổ toàn cầu.

Hành trình đến Alaska không dễ. Ông Putin mất 9 giờ đi từ Moscow và ông Donald Trump mất 8 giờ đi từ Washington DC. Việc cuộc gặp diễn ra ở Alaska giúp ông Putin tránh bay qua "bầu trời không thân thiện", loại bỏ rủi ro từ lệnh bắt giữ của Tòa Hình sự Quốc tế (ICC).

Cả hai bên mong muốn gì từ cuộc gặp?

Trong một cuộc họp báo hôm 12-8, ông Donald Trump cho biết ông sẽ tận dụng cuộc gặp để xem ông Putin đang nghĩ gì để chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 3 năm rưỡi ở Ukraine. Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh thỏa thuận hòa bình có thể bao gồm "trao đổi lãnh thổ" giữa Nga và Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhiều lần bác bỏ ý tưởng Ukraine cam kết từ bỏ lãnh thổ để đảm bảo lệnh ngừng bắn.

Theo Sky News, nếu có một thỏa thuận hòa bình mang tính bước ngoặt, thường phải mất nhiều tháng đàm phán kín. Thay vào đó, ông Donald Trump dường như đang "tự do ứng biến".

Từ phía Nga, cuộc gặp có thể được nhìn nhận theo hai hướng. Một mặt, Nga luôn khẳng định rằng họ sẽ chỉ gặp nhau ở cấp tổng thống nếu có điều gì đó cần thống nhất. Mặt khác, đây có thể chỉ là nỗ lực mới nhất của Điện Kremlin nhằm xoa dịu cơn giận của ông Donald Trump và tránh né thời hạn áp thuế quan.