Thiếu trầm trọng nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là 1 trong 4 nhóm giải pháp quan trọng được Chính phủ phê duyệt trong chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn 2030.

Cung không đủ cầu

Theo Tổng cục Du lịch, hiện tại, cả nước có trên 1,3 triệu lao động du lịch, chiếm khoảng 2,5% tổng lao động cả nước; trong đó chỉ 42% được đào tạo về du lịch, 38% được đào tạo từ các ngành khác chuyển sang và khoảng 20% chưa qua đào tạo chính quy mà chỉ được huấn luyện tại chỗ. Chính vì thế, số lao động có chuyên môn, kỹ năng cao vừa thiếu vừa yếu nhưng số lao động chưa đáp ứng yêu cầu lại dư thừa.

Mỗi năm, các trường đào tạo chuyên ngành về du lịch chỉ đáp ứng được 60% nhu cầu của ngành, dẫn đến tình trạng thiếu trầm trọng nguồn nhân lực du lịch. Ông Nguyễn Hữu Thọ, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, cho biết: Tiềm năng của du lịch Việt Nam vượt trội hơn so với các nước trong khu vực. Dự báo thời gian tới tốc độ tăng trưởng của ngành đạt từ 25%-35%/năm và theo kế hoạch đến năm 2020 ngành du lịch cả nước sẽ cần đến trên 2 triệu lao động chất lượng cao, chưa kể hàng ngàn lao động cung cấp cho du lịch tàu biển. Hiện nay một số doanh nghiệp như Vingroup, FLC... đang đầu tư rầm rộ hàng ngàn phòng khách sạn 4-5 sao tại Phú Quốc, Thanh Hóa, Phú Yên... nên nguồn lao động chất lượng cao đang bị "săn đón" quyết liệt; đầu ra từ các trường đào tạo chuyên ngành du lịch gần như không đủ cung cấp cho thị trường thời điểm này và cả những năm sắp tới.

Một buổi học phục vụ tiệc cao cấp Ảnh: Saigontourist

Chất lượng đào tạo chưa đạt chuẩn

Đánh giá về nguồn nhân lực hiện nay, tổng giám đốc một khách sạn 5 sao tại trung tâm TPHCM nhận xét: Nhiều nhân viên dù được đào tạo dài hạn ở các trường đại học, cao đẳng... nhưng khi được tuyển dụng làm việc tại các doanh nghiệp du lịch đều phải mất thời gian và chi phí để đào tạo lại hoặc đào tạo bổ sung kỹ năng, ngoại ngữ. Ông phân tích thêm ở nước ngoài, thời lượng giữa học lý thuyết và thực hành là 50-50, tương đương với 24 tháng thực tập trong môi trường thực tiễn. Trong khi ở Việt Nam chỉ có 2 kỳ thực tập trong vòng 4 tháng nên học viên thiếu hẳn kỹ năng tác nghiệp. Đó là chưa kể nhiều trường đào tạo không có tên tuổi, không thể liên kết với những khách sạn có sao, có hạng nên chỉ gửi sinh viên đến thực tập tại những nơi không đạt chuẩn. Vì thế, chất lượng đào tạo nguồn nhân lực du lịch không nhất quán, không đạt chuẩn. Có thể nói gần như 90% sinh viên ngành khách sạn ra trường đều không có kỹ năng chuyên nghiệp. Trong khi đó, ngành du lịch là nơi mà quan hệ giữa con người với con người chủ yếu qua giao tiếp thì ngoại ngữ là yếu tố then chốt hàng đầu. Trình độ ngoại ngữ yếu, kỹ năng nghiệp vụ còn thiếu đã hạn chế các đơn vị du lịch khai thác hết được nguồn lợi du lịch từ khách nước ngoài. Mặt khác, nếu không giỏi ngoại ngữ, những nhân viên trong ngành du lịch cũng khó hoàn thành tốt nhiệm vụ và phát triển nghề nghiệp chuyên môn, không thể giúp khách du lịch hiểu tường tận về văn hóa Việt và quảng bá hình ảnh đất nước ra bên ngoài. Du lịch không chỉ là một ngành khoa học mà còn mang đầy tính nghệ thuật, rất cần những con người có khả năng giao tiếp nhằm kết nối những trái tim với trái tim, mới có thể kéo khách quay lại một lần nữa.

Ông Phan Bửu Toàn, Hiệu phó Trường Cao đẳng nghề Du lịch Sài Gòn, đặt vấn đề: Để đào tạo nguồn nhân lực đúng chuẩn, cần tổ chức những mô hình "trường trong doanh nghiệp" và "doanh nghiệp trong trường" với sự hợp tác chặt chẽ giữa hai bên.

Ngoại ngữ là yêu cầu cấp thiết

Khó khăn nhất của ngành du lịch hiện nay là thiếu nguồn nhân lực đáp ứng đủ yêu cầu về ngoại ngữ: có tới 30%-45% hướng dẫn viên du lịch, điều hành tour và 70%-80% nhân viên lễ tân nhà hàng không đạt chuẩn ngoại ngữ vì tiêu chuẩn đầu ra của các trường đào tạo đều nằm dưới chuẩn.

Bà Võ Thị Mỹ Vân, Hiệu phó Trường Trung cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist, cho biết với ưu thế là "trường trong doanh nghiệp" nên hàng chục năm qua, trường không chỉ đào tạo nguồn nhân lực cho riêng hệ thống Saigontourist mà còn cho những nơi khác. Hiện nay, đầu vào của các trường đào tạo nghề đều gặp khó khăn chung là những bạn giỏi ngoại ngữ đều chọn thi vào các trường đại học. Tuy nhiên, nhiều bạn đã học xong đại học lại quay về trường học nghề để dễ tìm việc làm vì chúng tôi bảo đảm hơn 90% học viên ra trường đều được tuyển dụng. Hiện nay, lớp tiếp tân khách sạn 4-5 sao do trường đào tạo dạy 100% bằng tiếng Anh nên gần như không đủ cung cấp cho các nơi. Trường đang đào tạo thêm lớp bàn, phục vụ nhà hàng theo tiêu chuẩn 4-5 sao nên rất chú trọng ngoại ngữ. Học viên của trường đều được thực tập trong các doanh nghiệp thuộc hệ thống Saigontourist nên khả năng ngoại ngữ đều bảo đảm. Ngoài ra, trường có đội ngũ tình nguyện viên từ Canada, Mỹ sang giao lưu, trò chuyện thường xuyên với học viên để tăng khả năng giao tiếp thực tế.