Dự thảo Luật Dân số: Nhiều chính sách chạm tới nỗi lo của người trẻ

Dự thảo Luật Dân số đang được Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ 10, với nhiều ý kiến thống nhất rằng việc ban hành luật là cần thiết.

Chính sách dân số cần hấp dẫn hơn

Một trong những nội dung được quan tâm là chính sách tăng sinh, duy trì mức sinh thay thế. Theo dự thảo, phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thêm 1 tháng; nam giới được nghỉ thêm 5 ngày khi vợ sinh. Phụ nữ dân tộc thiểu số, sinh đủ hai con trước 35 tuổi hoặc ở địa phương có mức sinh thấp sẽ được hỗ trợ tài chính. Ngoài ra, phụ nữ sinh đủ hai con hoặc nam giới có hai con mà không có vợ, hoặc vợ đã mất, được ưu tiên mua, thuê nhà ở xã hội.

Đây là những biện pháp được quy định điều 13 của dự thảo luật, nhằm khuyến khích người dân sinh và nuôi con.

Tuy nhiên, trong các phiên thảo luận tổ mới đây, nhiều đại biểu cho rằng dự thảo vẫn còn khoảng trống chính sách, cần tiếp tục hoàn thiện ở cả ba nội dung lớn: Duy trì mức sinh thay thế, thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số.

Nhiều ý kiến đại biểu cho rằng các biện pháp duy trì mức sinh thay thế trong dự thảo Luật Dân số chưa thực sự đột phá, còn chung chung và thiếu tính khả thi. Thời gian nghỉ thai sản được đề xuất tăng nhưng vẫn ngắn so với nhiều quốc gia, trong khi các hỗ trợ tài chính, nhà ở mới dừng ở mức khuyến khích.

Đại biểu đề nghị cần có chính sách toàn diện hơn về việc làm, an sinh xã hội, y tế, giáo dục và nhà ở để người dân yên tâm sinh, nuôi con. Bên cạnh đó, cần bổ sung các quy định cụ thể nhằm giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, tăng chế tài xử phạt và thiết lập cơ chế giám sát định kỳ.

Thêm ưu tiên cho gia đình hai con trong dự thảo Luật Dân số

Trước đó, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan đã báo cáo dự án Luật Dân số trước Quốc hội. Dự thảo tập trung vào các chính sách cốt lõi, tránh trùng lặp, gồm: Duy trì mức sinh thay thế; giảm mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; nâng cao chất lượng dân số; truyền thông – giáo dục về dân số; và bảo đảm điều kiện thực hiện công tác dân số.

Dự thảo luật đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai, hỗ trợ tài chính cho phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ ở vùng có mức sinh thấp hoặc sinh đủ hai con trước 35 tuổi; ưu tiên mua, thuê nhà ở xã hội. Chính quyền địa phương có thể linh hoạt bổ sung biện pháp, mở rộng đối tượng thụ hưởng tùy điều kiện kinh tế – xã hội từng thời kỳ.

Trong đó, chính sách duy trì mức sinh thay thế là một trong bốn nhóm chính sách lớn của dự thảo. Nội dung kế thừa quy định quyền, nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng và cá nhân trong việc sinh con theo Pháp lệnh Dân số, đồng thời bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết hai nội dung đáng chú ý là tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai và ưu tiên mua, thuê nhà ở xã hội cho người sinh đủ hai con, được xem là các chính sách sát sườn, tác động trực tiếp đến đời sống người dân.

Theo Luật Nhà ở năm 2023, đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội hiện chủ yếu là người nghèo, cận nghèo, thu nhập thấp, công chức, viên chức, công nhân khu công nghiệp... mà không phân biệt có con hay chưa.

Do đó, Bộ Y tế cho rằng việc bổ sung tiêu chí "phụ nữ sinh đủ hai con hoặc nam giới có hai con mà không có vợ hoặc vợ đã mất" được ưu tiên mua, thuê nhà ở xã hội sẽ giúp các gia đình sớm an cư, giảm gánh nặng tài chính, tập trung nuôi dạy con.

"Các chính sách trên được đề xuất từ thực tiễn mức sinh đang giảm thấp dưới mức thay thế, đồng thời tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, phù hợp với giá trị văn hóa và điều kiện Việt Nam"- đại diện Cục Dân số nói.

Các chuyên gia dân số cũng cho rằng chính sách duy trì mức sinh thay thế được coi là giải pháp trước mắt nhằm ngăn chặn xu hướng giảm sinh lan rộng, khắc phục tình trạng sinh muộn, sinh ít hoặc không sinh con.

Nhiều nghiên cứu cho thấy áp lực kinh tế, chi phí nuôi dạy con, hạn chế trong chính sách hỗ trợ gia đình trẻ, cùng nhu cầu phát triển sự nghiệp, tìm kiếm thu nhập và trải nghiệm cá nhân là những yếu tố khiến nhiều người trẻ ngại sinh con.