Đừng chạy theo ảo vọng!

Thời gian gần đây, các cơ quan chức năng đẩy mạnh kiểm tra những sản phẩm liên quan sức khỏe người tiêu dùng rao bán trên không gian mạng. Nhiều người cho rằng các sàn thương mại điện tử là "cánh tay nối dài" cho những sai phạm. Các nhà hoạch định chính sách việc làm lo ngại một bộ phận giới trẻ rời bỏ công việc thực tế để theo đuổi công việc kinh doanh online và kỳ vọng trở thành idol (thần tượng) ảo.

Nhanh chóng vỡ mộng

Gần đây, nhiều người dùng TikTok không khỏi bất ngờ với tần suất xuất hiện của nhiều bạn trẻ. Họ tuyên bố nghỉ việc để xây kênh, làm nội dung và lấy việc tương tác để bán hàng, tiếp thị liên kết.

Số người gia nhập đội ngũ "ôm mộng idol" nhiều tới mức một TikToker "đời đầu", được xem là khá "sạch sẽ", phải lên video chia sẻ những góc khuất, khó khăn mà nhiều người mới tham gia kinh doanh online chưa hình dung được.

"Không có con đường nào bằng phẳng để trở thành một "idol", trên TikTok cũng vậy. Nhóm chúng tôi hơn chục người mất trên 5 năm với nhiều công sức bỏ ra nhưng hiện chỉ còn 2 người trụ lại. Nói thật, thu nhập hàng tỉ đồng mà các bạn thấy người ta review chỉ có trên các video đó thôi" - TikToker nêu trên nói trong video.

Chị Hồ Thị Bích T. (quê Gia Lai) từng là nhân viên tín dụng tại một ngân hàng lớn ở TP HCM. Nhận thấy trào lưu livestream bán mỹ phẩm rất "hot", sẵn có ngoại hình xinh đẹp, chị quyết định nghỉ việc để xây dựng kênh TikTok bán hàng.

Những video đi ăn chơi, "đu trend" của T. nhận được hàng trăm ngàn lượt xem, hàng chục ngàn tương tác. Song, khi chị làm nội dung liên quan sản phẩm hoặc gắn giỏ hàng thì lượt tương tác không nhiều.

Sẵn có tiền tiết kiệm, T. đặt hàng về luôn cho chủ động. Làm khoảng hơn 100 video nhưng tương tác quá ít, bán chỉ được vài chục đơn hàng nên chị bắt đầu lo ngại. "Áp lực khiến tôi stress nặng và phải nghỉ ngơi hơn 2 tháng mới lấy lại tinh thần được" - chị bộc bạch. Kết quả là sau 6 tháng, T. mất trắng gần 200 triệu đồng, giờ thì chị chuẩn bị hồ sơ để xin việc lại.

Anh Vũ Đức H. (ngụ Bình Dương) cũng nhanh chóng vỡ mộng làm giàu trên nền tảng số. Vốn là kỹ sư công nghệ thông tin, làm việc trong một công ty phần mềm nước ngoài, thu nhập của H. vài chục triệu đồng mỗi tháng. Sau khi thấy một số TikToker bán đồ gia dụng thành công, anh quyết định nghỉ việc, lập kênh riêng để thử sức.

"Thầy" dạy online nói với H. rằng chỉ cần biết lấy nội dung rồi cắt ghép từ các video Trung Quốc là có thể "lên xu hướng", gắn link giỏ hàng rồi "ngồi rung đùi" nhận đơn. Tuy nhiên, khi thực hiện, anh đã làm sai chính sách của TikTok Shop (spam, hàng chưa kiểm định) nên bị bóp tương tác. Kết cục, tài khoản của H. bị TikTok khóa vĩnh viễn. Mất thu nhập chính, hiện anh đành phụ bán quán cơm với gia đình.

Thiếu bền vững

Nguyễn Phương A. và Nguyễn Đức P. (cùng quê Ninh Thuận) vốn làm cùng phòng marketing (tiếp thị) cho một doanh nghiệp dược phẩm tại TP HCM. Cả hai đang hẹn hò nên quyết định nghỉ làm ở công ty để xây dựng một kênh TikTok chung chuyên nội dung sức khỏe, hướng đến các sản phẩm thực phẩm chức năng.

"Chúng tôi nhận thấy xu hướng mua sắm trực tuyến tăng trưởng tốt, nhất là mảng sức khỏe. Ban đầu khá thuận lợi nhưng khi các sản phẩm thực phẩm chức năng kém chất lượng bị cơ quan chức năng xử lý thì kênh chúng tôi cũng bị ảnh hưởng" - P. nhớ lại.

Với hơn 250.000 người theo dõi, có tháng kênh của cặp đôi này đạt doanh thu khoảng 300 triệu đồng. Thế nhưng, hiện mỗi ngày, kênh này chỉ bán được vài đơn hàng. Thu nhập không đủ chi tiêu nên A. và P. đang tính hướng khác vì nhận thấy phụ thuộc vào nền tảng ảo sẽ không bền.

TS Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp TP HCM, chỉ ra nhiều điều đáng lo đằng sau sự hào nhoáng khi kinh doanh online. Không phải ai cũng trở thành hiện tượng mạng xã hội hay kiếm được thu nhập khủng từ việc làm nội dung. Mạng xã hội thường chỉ phô bày phần hào nhoáng, dẫn đến việc nhiều người bỏ học hành, nghề nghiệp để theo đuổi giấc mơ không dễ đạt được.

Thực tế, nhiều người được đào tạo bài bản, có tay nghề, kinh nghiệm đã từ bỏ công việc bền vững và sự nghiệp để bước vào một lĩnh vực có tính rủi ro cao. Điều này có thể gây thiếu hụt nhân lực trong nhiều ngành nghề thiết yếu như kỹ thuật, y tế, giáo dục...

Bên cạnh đó, khi chạy theo sự nổi tiếng và hy vọng kiếm được tiền dễ dàng từ mạng xã hội, một bộ phận giới trẻ có thể hình thành thói quen sống "ảo". Họ đánh mất sự kiên nhẫn, tính kỷ luật và khả năng chấp nhận thử thách dài hạn - vốn là những phẩm chất cần thiết cho sự phát triển bền vững.

Theo TS Bình, trong bối cảnh kinh tế số phát triển, việc làm nội dung và kinh doanh online là xu hướng tất yếu. Song, để thành công, người trẻ cần hiểu rõ mình đang làm gì, có năng lực ra sao và lường trước được khó khăn, thay vì "nhắm mắt" chạy theo trào lưu. Thành công trên nền tảng số không đến từ sự may mắn mà là từ kiến thức, chiến lược và sự kiên trì.