Dung hòa lợi ích

Theo Nghị định 74/2024, hiện nay, mức LTT vùng cao nhất là 4.960.000 đồng (vùng I), thấp nhất là 3.450.000 đồng/tháng (vùng IV). Nhiều năm qua, mức LTT này chưa thể tiệm cận mức sống thực tế của người lao động (NLĐ), nhất là tại các trung tâm kinh tế lớn.

Yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất khi tính LTT là căn cứ mức sống tối thiểu của NLĐ và gia đình họ, bao gồm các chi phí cơ bản như ăn uống, nhà ở, y tế, giáo dục, đi lại... Nhiều khảo sát cho thấy mức LTT ở các vùng, nhất là vùng I (gồm TP HCM, Hà Nội và một số đô thị lớn), thấp hơn đáng kể so với chi phí sinh hoạt thực tế. Một bộ phận không nhỏ NLĐ phải "thắt lưng buộc bụng", làm thêm giờ hoặc chấp nhận mức sống thiếu thốn.

Trong bối cảnh việc làm và thu nhập của NLĐ đang đối mặt nhiều thách thức, việc điều chỉnh LTT được đánh giá là cần thiết và cấp bách. Về phía doanh nghiệp, vừa duy trì sản xuất - kinh doanh vừa ổn định tiền lương, phúc lợi cho NLĐ cũng là bài toán nan giải.

Để dung hòa quyền lợi các bên liên quan khi tăng LTT, cần có những giải pháp đồng bộ, linh hoạt và có tính chuyển tiếp nhằm bảo đảm mức tăng sẽ không gây áp lực quá lớn với hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời bảo vệ quyền lợi tối thiểu của NLĐ. Một phương án có thể tính đến là nhà nước tạo điều kiện bằng cách giảm thuế hoặc có các gói hỗ trợ tài chính, cho vay ưu đãi, giúp doanh nghiệp bù đắp chi phí tăng lương. Điều này sẽ tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư cải tiến công nghệ, tăng năng suất lao động. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các doanh nghiệp thương lượng với NLĐ để thống nhất mức tăng lương phù hợp điều kiện, nhu cầu.

Liên quan vấn đề này, Bộ Nội vụ vừa đề xuất Chính phủ phân cấp cho UBND cấp tỉnh quyết định lựa chọn địa bàn cấp xã để áp dụng cụ thể mức LTT vùng đối với NLĐ làm việc theo hợp đồng lao động. Mỗi địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội, mức sống, chi phí sinh hoạt khác nhau, việc giao UBND tỉnh quyết định cụ thể địa bàn cấp xã để áp dụng mức LTT sẽ bảo đảm phù hợp thực tế.

Cùng một tỉnh, thành phố, khu vực trung tâm có chi phí sống cao hơn vùng nông thôn hoặc miền núi nên cần áp dụng mức LTT khác nhau. Việc phân định, áp dụng đúng mức LTT vùng sẽ bảo đảm NLĐ được trả lương xứng đáng với điều kiện làm việc, sinh hoạt tại địa phương; qua đó giúp thu hẹp bất bình đẳng vùng miền, tránh tình trạng một số nơi bị thiệt thòi do áp dụng mức lương không sát thực tế.

Trong bối cảnh nền kinh tế nước ta đang từng bước phục hồi sau đại dịch COVID-19, lạm phát vẫn tiềm ẩn và chi phí sinh hoạt không ngừng tăng, việc điều chỉnh mức LTT trở nên cấp thiết. Tuy nhiên, việc tăng LTT cần được tính toán kỹ lưỡng để vừa bảo đảm quyền lợi của NLĐ vừa không làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp, từ đó duy trì sự ổn định và phát triển bền vững của thị trường lao động.

Mức LTT cần được xây dựng trên tinh thần đối thoại và thương lượng giữa ba bên: Nhà nước - doanh nghiệp - NLĐ. Thông qua Hội đồng Tiền lương quốc gia, các bên cần lắng nghe, phản biện và đạt đồng thuận cao nhất có thể trước khi ban hành mức lương mới.