Giảm gánh nặng chi phí y tế cho người dân

Tổng Bí thư Tô Lâm vừa ký ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9-9-2025 của Bộ Chính trị, về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân (NQ72).

Phòng bệnh từ sớm, từ xa

NQ72 yêu cầu ưu tiên bố trí và tăng chi ngân sách hằng năm cho chăm sóc sức khỏe người dân; chuyển trọng tâm từ khám chữa bệnh sang phòng bệnh, bảo vệ và nâng cao sức khỏe toàn diện theo vòng đời. Đồng thời, xác định đúng vai trò của y tế dự phòng, y tế cơ sở, y học cổ truyền; xây dựng hệ thống đủ năng lực phòng bệnh từ sớm, từ xa và ứng phó kịp thời với các tình huống khẩn cấp.

Theo đó, từ năm 2026, toàn dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần mỗi năm, có sổ sức khỏe điện tử quản lý trọn đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế. Hoạt động này được triển khai theo lộ trình, gắn với kiểm tra sức khỏe học sinh, sinh viên, người lao động và khám chữa bệnh bằng BHYT.

Cũng từ năm 2026, quỹ BHYT sẽ tăng chi cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số nhóm bệnh ưu tiên; ngân sách và BHYT chi trả cho dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính và khám định kỳ tại tuyến y tế cơ bản. Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí cơ bản trong phạm vi BHYT.

Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030, các chỉ số sức khỏe quan trọng được nâng cao với chiều cao trung bình trẻ em, thanh thiếu niên tăng thêm tối thiểu 1,5 cm, tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh ít nhất 68 năm.

Nâng tầm vóc, tăng tuổi thọ

NQ72 đưa ra nhóm nhiệm vụ, giải pháp tổng thể nhằm nâng cao sức khỏe nhân dân, trong đó thống nhất chọn ngày 7-4 là ngày Sức khỏe toàn dân.

Theo định hướng, đến năm 2045, Việt Nam phấn đấu đạt môi trường sống chất lượng cao, các chỉ số sức khỏe và dịch vụ y tế thiết yếu ngang tầm các nước phát triển; tuổi thọ trung bình trên 80, số năm sống khỏe trên 71, tầm vóc và thể lực thanh niên tương đương các nước cùng mức phát triển.

Một trong những điểm nhấn quan trọng trong nhiệm vụ, giải pháp NQ72 đề ra là nâng cao y đức, phát triển nhân lực y tế chất lượng, đồng bộ, đáp ứng sự hài lòng của người bệnh và hội nhập quốc tế.

NQ72 nêu rõ nghề y là nghề đặc biệt, cần được đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt. Bác sĩ, bác sĩ y học dự phòng, dược sĩ được xếp lương từ bậc 2 của chức danh nghề nghiệp. Mức phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70% cho người trực tiếp làm chuyên môn tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng.

Riêng vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo, khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn và các lĩnh vực như tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh, mức phụ cấp ưu đãi là 100%.

Chủ trương nhân văn

TS-BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, cho biết NQ72 là chính sách rất nhân văn, có lợi cho người dân và cho đất nước. Sức khỏe là cốt lõi của người dân, mà người dân là cốt lõi của quốc gia.

Theo BS Tuấn, việc khám sức khỏe định kỳ miễn phí, nếu nhìn từ góc độ chuyên ngành ung thư thì rất quan trọng. Bởi ung thư hiện nay là gánh nặng đối với xã hội và từng gia đình, đặc biệt chi phí điều trị rất cao, nhất là khi phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn. Việc khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện bệnh sớm, điều trị hiệu quả và tiết kiệm chi phí, mang lại lợi ích kép cho người bệnh.

Việc miễn viện phí cơ bản theo BHYT cũng rất cần thiết. Hiện người bệnh vẫn đồng chi trả từ 5%-20%. Nếu đến năm 2030, mọi người đều được chi trả 100% thì sẽ giảm rất nhiều gánh nặng, nhất là với bệnh nhân ung thư vốn có chi phí điều trị cao. Tuy nhiên, cần mở rộng thêm danh mục thuốc được bảo hiểm chi trả.

"Chúng tôi đã kiến nghị với ngành y tế về việc mở rộng danh mục thuốc ung thư được BHYT hỗ trợ, với mức chi trả từ 30%-50% tùy ngân sách của quỹ bảo hiểm" - BS Tuấn chia sẻ và cho biết thêm: "Chúng tôi cũng đã chuẩn bị để đáp ứng. Trong chuyên ngành ung thư, sẽ tăng cường hệ thống tuyến đầu và phổ biến phác đồ tầm soát. Tầm soát phụ thuộc vào cả bác sĩ và thiết bị nhưng nếu phác đồ được chuẩn hóa và thống nhất toàn ngành thì người dân có thể khám tại địa phương theo đúng quy trình. Đây là khám cho người khỏe, nhằm phát hiện bệnh sớm. Khi phát hiện bệnh, sẽ được chuyển lên tuyến phù hợp".

BSCK2 Trần Văn Khanh, Giám đốc Bệnh viện Lê Văn Thịnh (TP HCM), nhận định đây là chính sách có tính nhân văn sâu sắc và khả thi nếu thực hiện theo lộ trình hợp lý, đồng thời bảo đảm các điều kiện cần thiết về nguồn lực và hạ tầng y tế.

Cần chuẩn bị kỹ lưỡng

Theo BS Khanh, hiện BHYT đã bao phủ khoảng 93%-94% dân số, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận người lao động tự do, cận nghèo, người dân vùng sâu, vùng xa chưa tham gia. Cùng với đó, chi tiêu y tế từ tiền túi của hộ gia đình vẫn chiếm khoảng 40% tổng chi, tạo gánh nặng không nhỏ và nguy cơ nghèo hóa do bệnh tật.

"NQ72 là một định hướng lớn, giúp giảm chi phí y tế cho người dân, tiến tới công bằng trong tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt với người nghèo, người yếu thế" - BS Khanh nói.

Về tính khả thi, BS Khanh cho rằng có thể chia thành 2 giai đoạn: Ngắn hạn ưu tiên triển khai trước với nhóm người yếu thế như người nghèo, người cao tuổi, trẻ em, người có công. Trung hạn, khi đạt 100% độ bao phủ BHYT, có thể mở rộng ra toàn dân.

Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Cần hoàn thiện cơ chế thanh toán giữa BHYT và ngân sách, tăng chi ngân sách y tế, đồng thời kiểm soát lạm dụng dịch vụ thông qua công nghệ thông tin, giám sát độc lập và các cơ chế định suất minh bạch.

Để thực hiện khám chữa bệnh miễn phí, hệ thống y tế cần được củng cố về tài chính, nhân sự và hạ tầng như: tăng chi từ ngân sách, mở rộng quỹ BHYT (bắt buộc, hỗ trợ nhóm cận nghèo), đẩy mạnh xã hội hóa, hợp tác công - tư (PPP); bổ sung bác sĩ, điều dưỡng tuyến cơ sở, cải thiện chính sách đãi ngộ, ứng dụng AI và telehealth (khám chữa bệnh từ xa) để giảm tải; chuẩn hóa hệ thống khám chữa bệnh cơ bản, đầu tư công nghệ thông tin để giám sát chi phí và bảo đảm hiệu quả.

"Có thể thí điểm với nhóm người trên 40 tuổi, người có bệnh mạn tính hoặc công nhân lao động nặng. Nếu làm tốt, đây là chính sách tạo lợi ích kép cho cả người dân và ngành y tế" - BS Khanh nhấn mạnh.

Nhiều năm qua, hàng ngàn bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn đã được bệnh viện hỗ trợ chi phí điều trị, tặng thẻ BHYT miễn phí, động viên tinh thần và trao quà thiết thực.

BS Khanh cho biết bệnh viện đã, đang và sẽ tiếp tục duy trì các hoạt động này, đồng hành với bệnh nhân không chỉ trong điều trị mà còn trên hành trình giành lại sức khỏe và cuộc sống.