Mùa sen

Khắp các mặt đầm mạn hồ Tây, sen hồng điểm chấm những búp nụ thanh tao. Sen hồ khó mua trên phố. Thường phải đặt mà cũng ít khi có. Bởi sen hồ còn phải làm trà, chủ yếu là vậy và để ngâm rượu. Trà sen và rượu sen là hai thứ cực phẩm riêng của Hà Nội. Đã đắt lại chẳng hề dễ mua.

Trà sen cầu kỳ, công phu từ khâu hái sen buổi sớm đến chế biến nên đắt, và dù đắt thì có tiền là vẫn mua được, chứ rượu sen thì chủ yếu người ta ngâm để uống chứ không bán, có nể nhau lắm thì để lại thôi, giá cũng vài trăm ngàn một lít.

Hoa sen trên đường phố Hà Nội. Ảnh: NGÔ TRẦN

Khi mùa sen đến, một thứ cực phẩm khác cũng đến kèm, là cá ăn sen.

Cá ăn sen chẳng phải một loài cá mà là các loại cá thả dưới đầm sen. Con cá bơi lách qua các thân sen chìm dưới đầm, qua các gai nhọn, sự vận động đó tạo nên một thứ thịt cá dai và chắc. Loại cá sen cực phẩm là cá kim.

Viết ra thế thôi chứ cá kim, hay còn gọi là cá kìm, là thứ khó kiếm. Các nhà hàng quanh hồ không phải lúc nào cũng có cá này. Cá kim chiên lên mà lại vào một chiều mưa, ngồi bên hồ thì tửu quỷ cũng biến thành lưu linh.

Mùa sen ngắn, quá lắm thì chỉ non hai tháng. Và trong khoảng thời gian ngắn ngủi đó nhất định phải "Hạ thưởng lục hà trì", tức hạ về, ngắm sen trên đầm xanh.

Chơi sen là chơi cái nét thanh tao, cái mùi thơm dịu, hưởng cái dung dị nhưng lại đài các như anh khuê sau rèm kín, ý nhị trong hoa phòng mà tâm sâu đã vượt ra khỏi lầu các. Bởi thế, dù vẫn có câu "quỳ già hơn sen non" thì chơi sen vẫn là cái thích thú của người Hà Nội. Quỳ, người ta chỉ trồng để lấy hạt thôi, dù quỳ già vẫn nở thì cái hương quỳ vẫn gắt hơn nhiều so với hương sen.

Khi sen tàn cũng là lúc ngâu sang, lại đến lúc thu chớm, mặt đầm eo sèo ngọn thu phong. Lúc này, củ sen hầm gà non, ngó sen trắng như ngọn búp tay thiếu nữ, thêm hành răm mà trộn giấm đường thanh, một trưa còn phất phảng hơi nóng dương quang, hay tàn chiều tịch dương mà quây quần bằng hữu đều được cả.

Chớm một mùa sen, đánh vèo như câu chớp qua bóng cửa, thôi thì cố một chút để tâm, mặt bàn đã có những búp hồng nét tỏa thanh vị, hương thoảng thanh tao.