Hóa giải thách thức mới

Ông Trần Đình Thăng, Giám đốc Công ty TNHH Nhật Việt (TP Hải Phòng), thông tin doanh nghiệp (DN) xuất khẩu giày dép này đã có đơn hàng tới hết tháng 5-2025. "Giá giày dép Việt Nam khá cạnh tranh so với Trung Quốc, chất lượng tốt nên được người tiêu dùng đánh giá cao, trong đó thị trường Trung Đông có nhu cầu rất mạnh" - ông cho hay.

Thách thức chuyển đổi xanh

Tuy nhiên, xuất khẩu giày dép cũng đối mặt nhiều thách thức khi thói quen tiêu dùng của khách hàng thế giới đang dần thay đổi. Theo ông Trần Đình Thăng, trước đây, sản phẩm giày làm bằng da thật được ưa chuộng nhưng bây giờ, nhiều người không thích do quan niệm sử dụng da thật là giết hại động vật. Do vậy, Công ty TNHH Nhật Việt đã chuyển đổi sang sử dụng các nguyên liệu trong nước như cao su, vải thân thiện với môi trường, qua đó tăng tỉ lệ nội địa hóa của sản phẩm lên tới 80%-90%.

"Khó khăn lớn nhất của DN hiện nay là nguồn vốn. Muốn chuyển đổi xanh, đáp ứng đơn hàng lớn thì DN phải đầu tư công nghệ, mở rộng quy mô nhưng lại thiếu vốn. Suốt mấy năm chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19, chúng tôi cố gắng giữ chân người lao động, duy trì hoạt động của nhà máy nên nguồn lực đã cạn kiệt" - ông Thăng bày tỏ. Chủ DN này kiến nghị Chính phủ tiếp tục triển khai các gói tín dụng hỗ trợ vốn hiệu quả cho DN để nâng cao năng lực, tận dụng tốt thời cơ phục hồi.

Trong khi đó, ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam (VINATEX), cho rằng thời điểm này cần đặc biệt thận trọng với kịch bản quá mua của năm 2022 có thể lặp lại. Bên cạnh đó, còn có rủi ro lớn liên quan căng thẳng địa chính trị, nhiều thị trường chưa hồi phục đáng kể, áp lực về thời gian giao hàng và đơn giá gia tăng trong khi yêu cầu sản phẩm khắt khe hơn. Với ngành sợi, mặc dù đã giảm lỗ 80%-85% so với năm 2023 nhưng DN vẫn gặp bất lợi bởi giá bông trồi sụt và giá bán sợi chưa cải thiện.

"Con đường duy nhất của các DN dệt may là phát triển bền vững gắn với nâng cao năng lực quản lý và năng lực đổi mới sáng tạo, từ đó tham gia sâu chuỗi giá trị toàn cầu, tập trung theo hướng chế thử, phát triển mẫu" - ông Trường nhìn nhận.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và châu Âu, ngày càng có nhiều người tiêu dùng trẻ, người tiêu dùng phân khúc cao cấp, hiện đại, thời thượng ở châu Âu sẵn sàng trả nhiều tiền hơn cho các sản phẩm được sản xuất bền vững. Số liệu của Forbes cho thấy 54% người được khảo sát thuộc thế hệ gen Z cho biết sẵn sàng chi trả thêm 10% trở lên cho các sản phẩm bền vững - cao hơn nhiều so với tỉ lệ 23% của các thế hệ trước.

Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và châu Âu cũng lưu ý mặc dù các yêu cầu bắt buộc về tính bền vững của sản phẩm ngày càng khắt khe hơn trong nhiều thập kỷ qua nhưng gần đây, châu Âu đã tăng tốc thực thi các luật mới về giảm lượng khí thải carbon, chống phá rừng... Chính phủ các nước châu Âu muốn thắt chặt quyền kiểm soát đối với toàn bộ chuỗi giá trị từ sản xuất, sử dụng đến cuối vòng đời, buộc các nhà cung cấp sản phẩm phải tuân thủ.

Gia tăng hàng OBM, ODM

Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách công thương - Bộ Công Thương cho rằng khủng hoảng chính trị tại Bangladesh - quốc gia xuất khẩu hàng may mặc lớn của thế giới - sẽ mở ra cơ hội cho DN ngành may mặc Việt Nam mở rộng thị trường. 

Chung nhận định, báo cáo xuất nhập khẩu tháng 9-2024 của Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam cũng nêu căng thẳng chính trị ở Bangladesh đang có xu hướng hạ nhiệt nhưng sẽ mất nhiều thời gian để nhà chức trách nước này ổn định lại tình hình. Do đó, các DN may mặc sẽ chuyển một phần đơn hàng từ Bangladesh qua các nước khác để giảm thiểu rủi ro và dự kiến Việt Nam sẽ được hưởng lợi.

Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), nước ta đã xuất khẩu rất nhiều mặt hàng ở nhiều lĩnh vực. Đây là động lực để thúc đẩy việc đưa hàng dệt may Việt Nam vào thị trường toàn cầu.

Các DN Việt Nam đang thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp thời trang; đầu tư vào công nghệ thiết kế 3D, vào nguồn lực con người... để gia tăng tỉ lệ hàng OBM (sản xuất dưới thương hiệu gốc) hoặc ODM (sản xuất theo thiết kế gốc). Các DN cũng tiếp tục thúc đẩy liên kết chuỗi để đẩy mạnh sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước nhằm tận dụng lợi thế của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, phát triển mẫu để bán giải pháp công nghệ thời trang Việt Nam cho các nhà bán hàng toàn cầu.

Liên quan việc Mỹ chưa công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường, theo Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách công thương, điều này khiến DN Việt xuất khẩu hàng hóa vào Mỹ tiếp tục bị phân biệt đối xử trong các vụ điều tra chống bán phá giá, trợ cấp. Bởi lẽ, chi phí sản xuất thực tế của DN Việt Nam không được dùng để tính toán biên độ phá giá mà phải thông qua một nước thứ 3.

Để thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách công thương kiến nghị các bộ, ngành và cơ quan hữu quan phối hợp chặt chẽ với các đối tác Mỹ nhằm bảo đảm quan hệ kinh tế, thương mại song phương tiếp tục phát triển ổn định. Đồng thời, tiếp tục cung cấp bổ sung lập luận về việc Việt Nam đáp ứng đầy đủ 6 tiêu chí kinh tế thị trường theo quy định của Mỹ, để đề nghị nước này sớm công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam.