Kinh nghiệm quản lý xe điện của Na Uy

Theo kênh CNBC, một loạt biện pháp hỗ trợ nhằm thúc đẩy sử dụng xe điện, từ miễn thuế đến giảm phí, đã giúp Na Uy tiến rất gần đến việc loại bỏ hoàn toàn các loại xe chạy xăng và dầu diesel khỏi thị trường xe mới.

Tại một số thành phố lớn của Na Uy, khoảng 30% tổng số ô tô chở khách đang lưu thông là xe điện - theo Hiệp hội Xe điện Na Uy. Ở Thủ đô Oslo, tỉ lệ này lên tới 40%.

Doanh số xe điện ở Na Uy đã tăng từ mức dưới 1% năm 2010 lên tới 88,9% vào năm 2024 và chưa có dấu hiệu chậm lại. Dữ liệu của Cơ quan Quản lý Đường bộ Na Uy cho thấy hơn 93% ô tô mới bán ra từ đầu năm 2025 đến nay là xe điện. Trong khi đó, tỉ lệ xe điện ở Liên minh châu Âu - Na Uy không phải là thành viên - chỉ chiếm khoảng 15,4% thị phần ô tô mới trong những tháng đầu năm 2025.

Theo bà Cecilie Knibe Kroglund, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Na Uy, thành công của nước này trong việc chuyển đổi xe động cơ đốt trong bắt nguồn từ chính sách ổn định và dài hạn. "Chúng tôi có rất nhiều ưu đãi thuế và ưu đãi dành cho người sử dụng xe điện, như: miễn thuế GTGT, giảm thuế đường bộ và phí đậu xe, cho phép sử dụng làn xe buýt... Đó là yếu tố quan trọng nhất bên cạnh phát triển cơ sở hạ tầng" - bà khẳng định.

Chính phủ Na Uy cũng đầu tư mạnh vào hệ thống trạm sạc công cộng trong khi nhiều hộ gia đình có thể sạc xe tại nhà. Bà Christina Bu, Giám đốc điều hành Hiệp hội Xe điện Na Uy, cho biết vào đầu tháng 7 vừa qua, quốc gia với dân số khoảng 5,5 triệu người này đã đạt được cột mốc 10.000 trạm sạc nhanh trên toàn quốc.

Đề cập mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2030, Thứ trưởng Kroglund cho biết Na Uy có kế hoạch chuyển đổi toàn bộ xe buýt ở các thành phố sang xe điện vào năm 2025. Song song đó, Na Uy chuyển 75% xe hạng nặng sang sử dụng năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ này.

Một vấn đề quan trọng khác cũng được tập trung giải quyết là xử lý pin xe điện. Hydrovolt, nhà máy tái chế pin xe điện lớn nhất châu Âu, bắt đầu hoạt động tại Na Uy từ năm 2022. Là liên doanh giữa 2 công ty Hydro và Northvolt, Hydrovolt có công suất xử lý 12.000 tấn pin mỗi năm, tương đương 25.000 bộ pin xe điện.

Đặt mục tiêu tái chế 150.000 pin xe điện vào năm 2025 và 500.000 pin vào năm 2030, Hydrovolt được tự động hóa hoàn toàn, vận hành bằng năng lượng tái tạo. Cơ sở này có khả năng tái chế tới 95% kim loại trong pin EV, bao gồm nhôm, đồng, sắt cũng như bột đen (black mass) chứa cobalt, mangan, niken và lithium - theo trang AZO Cleantech. Nhà máy đã áp dụng một số công nghệ mới, bao gồm hệ thống thu gom bụi, cho phép thu giữ những vật liệu có giá trị thường bị thất thoát trong lúc gia công.

Sau quá trình tái chế và phân tách nguyên liệu thô, các vật liệu hữu ích sẽ được tái sản xuất, từ đó góp phần thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn. Nhiều pin xe điện hiện nay chứa lượng lithium và cobalt cao hơn so với trong quặng tự nhiên. Do đó, nếu có thể chiết xuất kim loại từ pin đã qua sử dụng với chi phí thấp hơn so với khai thác từ quặng, giá pin xe điện sẽ giảm.