CPTPP vẫn "nặng ký"

Bộ Công Thương nhận định Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là tiền đề để thúc đẩy hợp tác sâu rộng hơn nữa, trong đó bao gồm cả khả năng Mỹ trở lại tham gia.

Lợi ích đáng kể

Bộ Công Thương cho hay CPTPP về cơ bản kế thừa toàn bộ nội dung của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) nhưng cho phép các nước thành viên tạm hoãn một số ít các nghĩa vụ để bảo đảm sự cân bằng trong bối cảnh mới. Trong số các nghĩa vụ được tạm hoãn, các nước đồng ý để Việt Nam miễn thực thi một số cam kết quan trọng liên quan đến sở hữu trí tuệ, đầu tư, mua sắm của Chính phủ, dịch vụ tài chính, viễn thông…

Hiệp định này mang lại những lợi ích đáng kể cho các nước thành viên khi mở ra một sân chơi mới với quy mô thị trường chiếm khoảng 13,5% GDP toàn cầu khi thông qua việc đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình; tự do hóa dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật nước sở tại.

Theo Bộ Công Thương, việc tham gia CPTPP về tổng thể là có lợi cho Việt Nam. Hiệp định sẽ góp phần vào việc thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường lớn như Nhật Bản, Úc, Canada, Mexico cũng như thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành, lĩnh vực mà Việt Nam đang có nhu cầu phát triển. Phần quan trọng khác và là lợi ích có tính lâu dài là giúp ta cải cách thể chế trong nước, tạo môi trường đầu tư - kinh doanh thông thoáng, minh bạch.

"Hiệp định CPTTP có tính mở, khi có nước khác tham gia hiệp định thì lợi ích với Việt Nam cũng sẽ tăng lên. Là nước tham gia từ đầu thì Việt Nam sẽ có lợi thế hơn trong việc bảo vệ các lợi ích của mình" - đại diện Bộ Công Thương nhận định.

Nông sản vẫn là một trong những mặt hàng có thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam khi Hiệp định CPTPP được ký kết Ảnh: Tấn Thạnh

Để tận dụng được các lợi ích nêu trên, lãnh đạo Bộ Công Thương khuyến cáo doanh nghiệp (DN) Việt Nam cần chủ động tìm hiểu thông tin về CPTPP để nắm vững cam kết, đặc biệt là thông tin về các ưu đãi thuế quan với những mặt hàng có thế mạnh hoặc có nhiều tiềm năng xuất khẩu trong thời gian tới, như dệt may, nông sản... 

"Bên cạnh đó, cần thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, lấy sức ép về cạnh tranh là động lực để đổi mới và phát triển. CPTPP chắc chắn sẽ mang lại cơ hội cho DN nào chủ động đáp ứng những thay đổi về môi trường kinh doanh thông qua việc xây dựng và điều chỉnh kế hoạch kinh doanh cho giai đoạn trung và dài hạn nhằm thúc đẩy dòng chảy của hàng hóa vào các thị trường đối tác tiềm năng. DN cũng cần chủ động tìm hướng hợp tác để thu hút mạnh mẽ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam nhằm tận dụng hiệu quả nguồn vốn và việc chuyển giao công nghệ từ các tập đoàn lớn, tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu" - lãnh đạo Bộ Công Thương lưu ý.

Nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) - ông Võ Trí Thành - cho rằng CPTPP gắn chặt với cải cách thể chế trong các quốc gia và cải cách thể chế cũng là một trong những động lực để thúc đẩy, bảo đảm phát triển, tăng trưởng bền vững. Do đó, khi nó gắn liền với giai đoạn cải cách, phát triển hiện nay của Việt Nam, có thể kỳ vọng tạo ra những đột phá cải cách thể chế. "Đây là hiệp định chất lượng cao nên đòi hỏi Việt Nam phải nỗ lực rất lớn, nhất là khi thể chế của chúng còn nhiều vấn đề, như chưa hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, còn nhiều khiếm khuyết..." - ông Thành nói.

Khả năng Mỹ quay lại

Sau khi Mỹ chính thức rút khỏi TPP, với sự thúc đẩy thỏa thuận của 11 nước còn lại, CPTPP vẫn được coi là hiệp định thương mại tự do lớn nhất được kết thúc đàm phán trong thời gian gần đây.

Trả lời phóng viên Báo Người Lao Động, đại diện Bộ Công Thương cho rằng thiếu vắng sự tham gia của Mỹ, quy mô kinh tế CPTPP không còn được như hiệp định TPP trước đây. Vì vậy, lợi ích kinh tế của hiệp định này đối với các nước tham gia, trong đó có Việt Nam, không còn lớn như trước. Tuy nhiên, CPTPP vẫn là tập hợp có ý nghĩa của các nước trong khu vực, có khả năng đem lại các lợi ích và lợi thế thiết thực, từ đó tác động để các nước cân nhắc tham gia CPTPP, thúc đẩy xu hướng hợp tác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. "Đặc biệt, bao gồm cả khả năng Mỹ quay trở lại tham gia và sự tham gia của các nước khác" - đại diện Bộ Công Thương nhận định.

Mới đây, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ khẳng định Tổng thống Donald Trump sẵn sàng khởi động các cuộc đàm phán thương mại với 5 quốc gia tham gia CPTPP không có các thỏa thuận tự do thương mại với Mỹ, trong đó có Việt Nam. Theo đó, nội dung thảo luận có thể ở cấp độ riêng rẽ từng nước hoặc ở cấp độ tập thể, về các điều khoản sẽ dẫn tới những kết quả cải thiện thị trường đáng kể.

Bình luận về động thái này, chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh đánh giá việc ký kết chính thức CPTPP sắp tới đây, có thể sẽ thúc đẩy việc Mỹ xem xét quay trở lại tham gia hiệp định. "Với những gợi ý của Mỹ, có cơ sở để hy vọng nước này sẽ quay trở lại CPTPP, hoặc nếu không, dù Mỹ chỉ thảo luận và ký kết các hiệp định thương mại tự do cùng các nước với nội dung tương tự CPTPP thì cũng là động thái tốt" - ông Doanh nhận định.

Theo chuyên gia kinh tế này, dù việc Mỹ vắng mặt trong Hiệp định CPTPP tác động lớn đến Việt Nam về mặt thị trường nhưng về tổng thể, Mỹ không thể cản được xu thế các nước tiếp tục hội nhập và thúc đẩy quá trình hợp tác với nhau. "Dù chúng ta ký Hiệp định Thương mại song phương Việt - Mỹ (BTA) được gần 20 năm nhưng các điều kiện còn đơn giản, phạm vi hẹp. Trong khi đó, Mỹ là thị trường hấp thụ 22% tổng lượng xuất khẩu của Việt Nam. Do đó, phải thừa nhận việc Mỹ rút khỏi hiệp định CPTPP khiến Việt Nam rất thiệt thòi. Kịch bản Mỹ "nghĩ lại" và tham gia CPTPP vẫn được kỳ vọng" - ông Doanh phân tích.