Cuộc cách mạng organic

Đang làm ăn tốt bằng các mặt hàng nông sản, trái cây sấy, Vinamit bất ngờ rẽ ngang vào lĩnh vực nông nghiệp hữu cơ (organic) với niềm tin sẽ chinh phục những đỉnh cao mới, làm nên cuộc cách mạng lần 2 cho mình và ngành nông nghiệp Việt Nam.

Viết lại “giấc mơ Mỹ”

Đầu tháng 12-2016, Công ty CP Vinamit đón nhận chứng nhận canh tác - chế biến và nông sản hữu cơ theo tiêu chuẩn của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA Organic) và Liên minh châu Âu (Ecocert - EU). Các chứng chỉ này chứng nhận đạt tiêu chuẩn organic cho các dây chuyền sản xuất, chế biến và đóng gói tại nhà máy cùng với nguồn nguyên liệu trái cây cung ứng từ các nông trang của Vinamit ở Bình Dương. Như vậy, tất cả nguyên liệu, sản phẩm từ nông trang và nhà máy chế biến của Vinamit từ thời điểm này sẽ được chứng nhận đạt tiêu chuẩn organic.

Ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng Giám đốc Công ty CP Vinamit Ảnh HOÀNG TRIỀU

Chứng nhận chưa đến tay, Vinamit đã gửi thư chào hàng đến các đối tác, siêu thị lớn ở Mỹ và lập tức nhận được phản hồi tích cực. Một số siêu thị lớn đã tìm đến đặt hàng, trong đó có đơn hàng 30 tấn/tháng. Nếu 20 năm trước, Vinamit bị “đánh văng” khỏi thị trường Mỹ vì sản phẩm trái cây sấy không có gì khác biệt thì nay, nhờ tiêu chuẩn organic, công ty được chào đón trở lại đây lần thứ 2 với tâm thế và vị thế hoàn toàn khác.

Không chỉ nước Mỹ mà cả thế giới đang mở toang cửa chào đón sản phẩm organic. Cơ hội rất lớn đang mở ra nhưng giai đoạn này làm sao có nhiều sản phẩm để bán? “Nguyên liệu thu hoạch, cung ứng khá nhỏ nên chúng tôi sẽ tập trung chính cho xuất khẩu và bán một ít tại các cửa hàng Vinamit. Trước mắt, Vinamit sẽ tập trung vào các mặt hàng thế mạnh, đang canh tác theo phương pháp tự nhiên như dừa, chuối, mít. Riêng xoài, sầu riêng, thanh long... cần nhiều thời gian hơn” - ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vinamit, cho biết.

Theo ông Viên, Vinamit đã miệt mài theo đuổi con đường thực phẩm sạch từ hơn 30 năm nay nhưng chưa được thừa nhận, thậm chí không ít người còn nghi ngờ. Ít ai biết rằng lâu nay, Vinamit chỉ dùng nguyên liệu tự nhiên như dừa trồng ở Bến Tre, chuối ở U Minh (Cà Mau) hay vùng đồi núi Tuyên Quang, khoai từ Tây Nguyên..., chỉ để cung cấp cho người tiêu dùng những sản phẩm chất lượng nhất, an toàn nhất có thể.

“Thực tế đó khiến chúng tôi càng khát khao xây dựng tiêu chuẩn organic. Chứng nhận không chỉ có ý nghĩa là giấy thông hành đặc biệt để Vinamit chinh phục tất cả thị trường 20 năm trước công ty chưa vào được mà còn là bằng chứng khẳng định triết lý kinh doanh của chúng tôi: Today’s choice, tomorrow’s health - lựa chọn hôm nay, sức khỏe ngày mai” - ông Viên bày tỏ.

Trong cuộc “khởi nghiệp” lần 2 này, ông Viên háo hức chinh phục lại thị trường Mỹ, mục tiêu là trong vòng 5 năm sẽ cắm rễ thật sâu tại đây rồi từ nửa vòng trái đất, thương hiệu nông sản organic của Vinamit sẽ ập về chinh phục người tiêu dùng nội địa, tương tự cách công ty đã thành công với mặt hàng trái cây sấy hơn 10 năm trước. Theo ông, thị trường nội địa đã có nhu cầu về sản phẩm organic nhưng cần thời gian để thừa nhận nó.

“Cuộc cách mạng nông nghiệp hữu cơ chỉ mới bắt đầu, cần 5-10 năm nữa để bùng nổ và tôi mong trong tương lai gần, nông trại Vinamit sẽ trở thành điểm du lịch cho khách tham quan, dùng thử sản phẩm tự nhiên. Chỉ cần thấy tận mắt, ăn tận nơi, mọi người sẽ vỡ òa ra rằng sản phẩm tự nhiên là những gì rất gần gũi, hiện diện quanh ta” - ông Viên sôi nổi.

Theo kinh nghiệm dân gian

Lập nông trường từ năm 2003 và nung nấu ý định canh tác tự nhiên nhưng mãi đến 3 năm nay, khi theo đuổi chứng nhận organic, Vinamit mới thật sự “vượt qua chính mình”. Quá nhiều trở ngại phải vượt qua để thay đổi thói quen canh tác nông nghiệp đã quá lệ thuộc vào phân bón hóa học. Một số kỹ sư cũ không chấp nhận nói không với phân bón hóa học đã ra đi; một lớp kỹ sư mới được tuyển vào, được dạy lại cách làm nông nghiệp thủ công. Tại các vùng nguyên liệu, nông dân đặt nghi vấn không phun thuốc làm sao tránh được sâu bệnh, không bón phân hóa học thì làm sao đủ dinh dưỡng nuôi cây?

“Ông bà ta xưa có dùng phân hóa học, thuốc trừ sâu đâu mà cây trái vẫn tươi tốt? Vậy nên phải học rất nhiều, từ cách làm nông theo kinh nghiệm dân gian đến việc xây dựng hệ sinh thái tự nhiên quy tụ muôn loài về sinh sống rồi chăm sóc đất - cây” - ông Viên dẫn chứng. Theo ông, căn bản triết lý organic là cân bằng tự nhiên giữa con người với con người, con người với tự nhiên, con người với khí hậu... Có những việc tưởng như đơn giản nhưng đều phải học và thực hành nghiêm túc.

Như thế vẫn chưa đủ, Vinamit còn hướng dẫn nông dân cách làm phân bón. Trung bình mỗi hecta đất cần 30-50 tấn phân mùn tự nhiên làm bằng phân bò, phân trùn quế, xơ dừa... Nông dân phải biết tự làm phân bón thì mới tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả đầu tư.]

Một góc nông trang hữu cơ của Vinamit ở Bình Dương Ảnh HOÀNG TRIỀU

Trang trại Vinamit ở Bình Dương cũng tự làm phân bón với cỏ mọc sẵn. Ông Viên nhập máy cắt cỏ trị giá 10.000 USD/chiếc về gắn vào máy cày công suất lớn để cắt, băm nát cỏ trộn chung với đầu cá, phân trùn quế, phân bò, xơ dừa..., vậy là có đủ phân xanh, phân chuồng cho cây.

“Lượng phân bón sử dụng 1-2 năm đầu có thể rất lớn nhưng giảm dần từ năm thứ 3. Đến năm thứ 5, sản lượng của cây trồng organic có thể tương đương cây trồng bình thường. Các báo cáo cho thấy nông nghiệp hữu cơ có thể cho năng suất tương đương nông nghiệp hiện đại. Điều này có nghĩa nông dân có thể đạt năng suất tương đương canh tác theo cách hiện đại” - ông Viên so sánh.

Ươm mầm khởi nghiệp

Với năng lực sản xuất hiện tại, mỗi năm Vinamit cần khoảng 50.000 tấn nguyên liệu trong khi năm 2017, các trang trại và vệ tinh chỉ có thể cung cấp khoảng 10.000 tấn nông sản, trái cây organic. Bài toán nguyên liệu trở nên cực kỳ quan trọng để Vinamit đẩy mạnh sản xuất, tận dụng thời cơ xuất khẩu sản phẩm organic.

Vì lẽ đó, ông Viên đặc biệt quan tâm hỗ trợ các bạn trẻ khởi nghiệp ở lĩnh vực nông nghiệp hữu cơ. Theo ông, với nông nghiệp hữu cơ, nền nông nghiệp chúng ta sẽ có bước ngoặt mới dù là quy mô nhỏ, đánh vào thị trường ngách. Tiêu chuẩn hữu cơ cho các doanh nông cơ hội định giá lại sản phẩm, cho phép bán đắt hơn 50%, thậm chí gấp đôi. Việt Nam có nền nông nghiệp tiểu nông, nông dân canh tác diện tích nhỏ, giỏi canh tác riêng lẻ, nhiều vùng chưa bị ảnh hưởng nhiều bởi phương pháp canh tác hiện đại nên có thể phát triển nông nghiệp organic rất tốt với điều kiện có bàn tay nối dài hỗ trợ kỹ thuật canh tác, bảo đảm đầu ra.

“Chúng tôi đi tiên phong trong lĩnh vực này và sẵn sàng tư vấn, phối hợp với các nông trại khác cùng nhau phát triển nông nghiệp hữu cơ. Chúng tôi muốn những người đang làm organic tin rằng Vinamit sẽ nối kết bình đẳng với anh em để phát triển. Có tin thì mới ráp nhau lại thành một chuỗi hợp tác được!” - ông Viên bộc bạch.

Các dự án hợp tác với chàng trai 9X Võ Văn Tiếng (Đồng Tháp) thuê 30 ha đất làm gạo hữu cơ, hỗ trợ một số bạn trẻ trong nhóm “Một cọng rơm”, phối hợp với BSA tổ chức cuộc thi tại nhiều địa phương nhằm tìm kiếm các mô hình organic để hỗ trợ, hợp tác... vẫn còn bỏ ngỏ, chờ đợi thiện chí của cả hai phía.