Kinh tế Việt Nam ứng phó dịch bệnh corona

Kinh tế Việt Nam sẽ chịu tác động nhất định từ dịch viêm phổi cấp do virus corona chủng mới (nCoV) gây ra. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp (DN) cùng Chính phủ nỗ lực tối đa thì nền kinh tế sẽ vượt qua được khó khăn này.

Ảnh hưởng đến tăng trưởng

Theo số liệu thống kê, năm 2019, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc 41 tỉ USD và nhập khẩu từ quốc gia này 75 tỉ USD, tính ra xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc chiếm 22,6% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Điều này cho thấy hàng hóa xuất nhập giữa 2 quốc gia là rất lớn, trong đó nước ta xuất sang Trung Quốc chủ yếu là nông sản, còn nhập khẩu phần lớn nguyên liệu sản xuất.

Do nCoV bùng phát nên từ ngày 31-1 đến 8-2, Việt Nam và Trung Quốc tạm dừng hàng hóa qua lại ở các cửa khẩu biên giới, khiến một số nông sản của nước ta chưa xuất khẩu được, có dấu hiệu tồn kho, nhất là dưa hấu và thanh long (hiện hàng chục tấn thanh long đã được thông quan ở cửa khẩu Lạng Sơn).

Xuất khẩu nông sản của Việt Nam lập tức bị ảnh hưởng khi dịch nCoV bùng phát ở Trung Quốc Ảnh: VĂN DUẨN

Chính phủ Trung Quốc ước tính nếu đến cuối quý I/2020 dịch bệnh được khống chế, tăng trưởng kinh tế quý I của nước này chỉ đạt 2%, thấp hơn nhiều so với dự báo 6%. Qua đó, kéo tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2020 giảm từ hơn 6% xuống còn 4%.

Cách đây vài ngày, Việt Nam cũng đưa ra dự báo năm 2020 kinh tế tăng trưởng 6,27% nếu nCoV chấm dứt trong quý I/2020, còn trường hợp dịch bệnh kết thúc vào cuối quý II/2020, kinh tế nước ta chỉ còn tăng trưởng 6,07%.

Như thế, có thể dự báo tổng nguồn thu nước ta sẽ sụt giảm, nhất là thu từ việc xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc. Biểu hiện rõ nhất là khi nCoV lan rộng, chỉ trong đầu tháng 2, các mặt hàng như thanh long, dưa hấu, sầu riêng, khoai lang… vốn là thế mạnh của nước ta xuất sang Trung Quốc được báo động dư thừa, trong khi các mặt hàng này gần như không xuất khẩu đến các quốc gia khác.

Ngoài ra, nếu kinh tế Trung Quốc suy giảm như dự báo, giá nguyên liệu sản xuất của quốc gia này sẽ đắt đỏ. Trong khi Việt Nam vẫn nhập khẩu nguyên liệu từ Trung Quốc hoặc mua của các quốc gia khác sẽ có giá cao, làm tăng giá thành sản phẩm hàng hóa. Từ đó gây áp lực lên tỉ giá, lãi suất, ảnh hưởng không tốt đến lạm phát, mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2020 của Việt Nam từ 6,5%-6,8%.

Việc xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ gặp khó khăn cũng ảnh hưởng đến nguồn thu ngoại tệ. Thế nhưng, tỉ giá VNĐ/USD chịu tác động không lớn từ yếu tố này. Bởi dự trữ ngoại hối nước ta hiện lên tới trên 80 tỉ USD, nguồn cung ngoại tệ từ kiều hối, đầu tư trực tiếp và gián tiếp nước ngoài có thể không giảm, đủ sức để bù đắp cho nguồn thu USD bị thiếu hụt, bảo đảm cân đối cung cầu USD.

Mặt khác, tuy USD trên thị trường quốc tế tăng giá trong những ngày gần đây, đồng nghĩa đồng tiền của nhiều quốc gia khác mất giá, trong đó có VNĐ nhưng do thanh khoản USD tại Việt Nam ổn định nên tỉ giá hối đoái sẽ không có biến động lớn.

Cần giải pháp dài hơi

Với bối cảnh trên, tại phiên họp hôm 5-2, Chính phủ đã định hướng từ tháng 2 đến tháng 5-2020, các bộ ngành sẽ hỗ trợ DN tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới theo hướng tăng cường xúc tiến thương mại với các quốc gia ở châu Âu và Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc... nhằm giảm mức độ phụ thuộc vào xuất nhập khẩu với Trung Quốc. Dự kiến trong thời gian tới, phái đoàn của Bộ Công Thương sẽ cùng DN tiến hành đàm phán với nhiều quốc gia về xuất nhập khẩu.

Thế nhưng, việc phát triển thêm thị trường để xuất nhập hàng hóa trong năm 2020 là không dễ bởi các thị trường này rất khó tính. Vì thế, đây là lúc để DN tái cơ cấu hoạt động, tiếp tục tìm hiểu thị trường mới, xây dựng nguồn nhân lực, trang bị công nghệ, thiết lập quy trình sản xuất, tạo ra sản phẩm chất lượng, đáp ứng được tiêu chuẩn nhập khẩu của nhiều quốc gia.

Trong bối cảnh chưa mở rộng được thị trường, nông sản trong nước dồn ứ, chỉ còn biện pháp tình thế là kêu gọi người dân tiêu thụ sản phẩm, ngân hàng giảm lãi suất trong ngắn hạn cho DN bị thiệt hại vì dịch bệnh, khuyến khích xuất khẩu chính ngạch… Trước mắt, nhà nước có thể ban hành lộ trình, tiêu chí chọn lọc các DN bị thiệt hại do dịch bệnh, thông qua các ngân hàng thương mại để đưa ra gói cho vay dài hạn giá rẻ. Thậm chí, nhà nước có thể sàng lọc từng DN để công bố số tiền hỗ trợ nhất định.

Còn về dài lâu, nhà nước tăng cường các giải pháp gắn liền với thực tế. Đó là hỗ trợ chi phí đàm phán xúc tiến thương mại, tư vấn đầu tư công nghệ, vay vốn ngân hàng… cho các DN tìm kiếm được thị trường mới, tập trung chế biến sản phẩm sau thu hoạch, xuất khẩu chính ngạch, nhất là DN xuất nông sản sang Trung Quốc nhằm hạn chế dần tình trạng thị trường quốc gia này "say nắng" là nông sản Việt Nam "lâm bệnh".

Về việc cho vay "giá mềm", nhà nước cần có giải pháp sát với thực tế nhằm giúp DN tiếp cận nguồn vốn này. Hiện nay, ngành ngân hàng đã có chính sáchh cho vay DN thuộc các lĩnh vực ưu tiên (nông nghiệp, xuất khẩu…) với lãi suất khá thấp (khoảng 5%-6%/năm). Tuy nhiên, không phải DN nào cũng được hưởng lãi suất này. Nguyên nhân chính là do bên vay không đáp ứng được các điều kiện cho vay mà ngân hàng đưa ra, đồng thời cán bộ ngân hàng cũng không đủ năng lực tư vấn, đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của bên vay. Như thế, DN phải cần đến tư vấn để có đủ điều kiện tiếp cận vốn giá rẻ. Theo đó, nhà nước có thể liên kết với các đơn vị trong và ngoài nước hỗ trợ DN về chi phí tư vấn.