Xuất khẩu trái cây: Khiêm tốn

Thương vụ Việt Nam tại Úc vừa cho biết chính phủ nước này đang hoàn tất thủ tục cho xoài Việt Nam vào thị trường này, cho thấy nông sản Việt dần thuyết phục được người tiêu dùng nước ngoài.

Khởi sắc

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trái cây Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 40 quốc gia, vùng lãnh thổ; trong đó, thanh long chiếm hơn 40% tổng kim ngạch. Năm 2015, cả nước xuất khẩu hơn 3 tấn trái vải, 100 tấn nhãn sang Mỹ; hơn 1.200 tấn thanh long, trên 10,6 tấn xoài vào thị trường Nhật và hơn 28 tấn trái vải tươi qua Úc. Hàn Quốc đồng ý mở rộng vùng trồng xoài xuất khẩu ngoài ĐBSCL. Tuy có khởi sắc nhưng con số tuyệt đối vẫn còn quá khiêm tốn so với tiềm năng.

Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu 2 (Cục Bảo vệ thực vật) cho biết tình hình xuất khẩu trái cây tươi sang các thị trường khó tính nhìn chung tiến triển tốt. Trong quý I/2016, Việt Nam đã xuất hơn 2.139 tấn (thanh long, chôm chôm, nhãn, xoài) sang các thị trường Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, xấp xỉ 50% so với sản lượng cả năm 2015. Trái thanh long có sự tăng trưởng ấn tượng ở cả 3 thị trường này, trong đó Mỹ với hơn 1.103 tấn, bằng 60% sản lượng của cả năm 2015.

Kiểm tra thanh long xuất khẩu sang Mỹ Ảnh: Ngọc Ánh

Theo khảo sát của một cán bộ Cục Bảo vệ thực vật (đã nghỉ hưu) trong chuyến du lịch Mỹ đầu tháng 4-2016 tại bang Texas, thanh long ruột trắng Việt Nam bán lẻ 15 USD/kg (hơn 330.000 đồng/kg), loại xấu hơn cũng trên 13 USD/kg (hơn 280.000 đồng/kg). Thông thường, giá bán của nhà xuất khẩu Việt Nam chỉ bằng 50% giá bán lẻ của nhà nhập khẩu nước ngoài.

Như vậy, với thanh long, nhà xuất khẩu Việt Nam thu được 140.000 - 165.000 đồng/kg, khá cao so với giá ở thị trường nội địa. Dự báo, trái thanh long sẽ tiếp tục là “ngôi sao” của trái cây Việt Nam xuất khẩu trong năm nay khi thị trường Đài Loan mở cửa trở lại từ ngày 1-6, sau 7 năm gián đoạn.

Ông Chu Hồng Châu, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu 2, cho biết Đài Loan là thị trường tiềm năng vì người tiêu dùng ở đây rất chuộng thanh long Việt Nam. “Các nhà nhập khẩu Đài Loan nắm thông tin từ khá sớm nên đã xúc tiến tìm nguồn hàng. Hiện doanh nghiệp (DN) trong nước xuất khẩu thanh long đã có hợp đồng, chỉ còn chờ thời gian” - ông Châu nói.

Phải thoát khỏi vòng luẩn quẩn

GS-TS Võ Tòng Xuân cho rằng thị trường khó tính luôn có những quy định khắt khe nhưng nếu DN xuất khẩu đáp ứng được đơn hàng, vượt qua các rào cản kỹ thuật thì sẽ có thị trường ổn định, đơn hàng tốt. Trái cây Việt Nam nhiều năm nay không thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn: nông dân trồng tự phát, phun xịt thuốc vô tội vạ, phụ thuộc vào thương lái và thị trường Trung Quốc.

“DN phải đồng hành cùng nông dân, lo đầu ra cho sản phẩm; nhà nước có cơ chế hỗ trợ, thúc đẩy phát triển công nghiệp nông nghiệp. Thái Lan và nhiều nước khác đã làm, sao Việt Nam không làm được?” - GS-TS Võ Tòng Xuân nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, khâu tiếp thị, quảng bá sản phẩm cũng cần được quan tâm. Ông Chu Hồng Châu cho biết phải mất vài năm mới vượt qua hàng rào kỹ thuật nhưng sản lượng xoài của Việt Nam xuất khẩu sang Nhật lại không như kỳ vọng, mới gần 27 tấn, tính từ tháng 9-2015 đến hết quý I/2016.

Khách hàng Nhật chuộng xoài “bao vàng” (loại được bọc quả để có màu vàng), trong khi nhà vườn trong nước lại không thể đáp ứng. Trong khi Việt Nam có xoài xanh với chất lượng vượt trội nhưng người Nhật chưa thể tiếp cận. “Để xoài xuất khẩu mạnh sang Nhật, cần phải tổ chức lại hoạt động xúc tiến thương mại” - ông Châu nói.

Ông Nguyễn Trung Dũng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Nhật, cho biết gần đây, Thương vụ Việt Nam đã đưa được quả xoài vào siêu thị Aeon của Nhật và được hỗ trợ quảng bá, bán hàng. Người tiêu dùng Nhật tỏ ra chuộng loại trái cây này. Việc tiếp theo là các nhà sản xuất, xuất khẩu Việt Nam phải bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, ổn định chất lượng và giá cả để tận dụng được cơ hội.