Làm giàu trên mảnh đất quê hương nhờ số hóa

Từ công việc mưu sinh đến làm chủ

Những ngày cuối năm 2025, chị Hồ Thị Mộng Thơ, chủ vựa cây cảnh, cây giống Huyền Linh Garden (Vĩnh Long) tất bật chuẩn bị nguồn hàng phục vụ thị trường Tết. Năm ngoái, gia đình chị đã tiêu thụ khoảng 20.000 chậu cúc mâm xôi qua kênh bán hàng online.

Chị Thơ cho biết nông dân và thương lái bán hoa Tết thường sau giao thừa mới kết thúc vụ nhưng khi bán hàng online có thể nghỉ từ rằm tháng Chạp nên cần bắt đầu vụ sớm hơn.

Chị Thơ sinh ra và lớn lên ở gần khu vực cây giống và cây cảnh Chợ Lách, khi trưởng thành chị lại lên TP HCM làm việc trong lĩnh vực nhà hàng. Khi đại dịch COVID-19 đến, chị và chồng về lại quê, tập tành bán cây giống online để có thu nhập. Ban đầu chỉ có 2 vợ chồng tự làm mọi thứ, nay tạo thêm việc làm cho hơn 10 người với các công việc như: livestream bán hàng, tư vấn khách online và đóng hàng. Đến nay, mỗi ngày gian hàng của chị bán được bình quân 200-300 đơn hàng cho khách trên khắp cả nước. Thông qua hoạt động bán hàng, chị còn nắm được nhu cầu cụ thể của khách hàng để chủ động liên kết với nhà vườn, thay vì sản xuất theo thói quen và thấp thỏm chờ khi tới kỳ tiêu thụ.

Thời gian đầu khởi nghiệp, chị Thơ và chồng gặp nhiều khó khăn do còn quá trẻ, chưa nắm vững kiến thức về các loại cây và phải đến tận vườn học hỏi kinh nghiệm từ các cô chú xung quanh. Thử thách lớn nhất là việc vận chuyển cây giống qua kênh online, điều mà trước đây người ta ít làm vì sợ cây bị hư gãy. Ban đầu, nhiều đơn vị vận chuyển e ngại nhận hàng vì sợ bị đền bù và họ phải cải thiện cách đóng gói hàng hóa để đảm bảo chất lượng đến tay người tiêu dùng.

"Đến thời điểm này thì bán cây cảnh, cây giống online không còn khó nữa vì đã có cách đóng gói, đơn vị vận chuyển hỗ trợ nhiều" – chị Thơ đúc kết.

Không chỉ phát triển việc kinh doanh cho riêng mình, chị Thơ cùng chồng thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm đưa nông sản địa phương lên kênh online từ cách xây dựng kênh, làm video, kỹ thuật livestream… để nhiều người có thể bắt đầu với một chiếc điện thoại thông minh, phát triển kinh tế hộ gia đình.

"Bây giờ ở nông thôn bán sản vật địa phương đến mọi miền Tổ quốc đã thuận lợi hơn rất nhiều. Để phát triển bền vững, ngay từ khi bắt đầu, mọi người nên làm bài bản, đúng luật, không tìm cách né phí, thuế bởi khi bị phát hiện hậu quả rất nặng nề" – chị Thơ nhấn mạnh.

Cơ hội cho phụ nữ vùng cao thoát nghèo

Vụ khoai sâm đất Tây Bắc năm nay, nhiều nhà bán hàng là phụ nữ người đồng bào ở vùng cao đã nổi bật trên nền tảng TikTok Shop với những video, các phiên livestream ấn tượng và doanh số cao.

Điển hình như chị em Vừ Thị Xia và Vừ Thị Chứ (dân tộc Mông ở tỉnh Lai Châu), tuy nghỉ học sớm nhưng với mong muốn thoát nghèo, 2 chị em đã tham gia các khóa học về livestream để có kiến thức cơ bản và khởi đầu bán các đặc sản vùng cao chỉ với một chiếc điện thoại thông minh.

Hiện 2 chị em đã đưa rất nhiều đặc sản địa phương như: lợn bản, gà đen, thịt trâu, thịt lợn gác bếp được chứng nhận OCOP lên các nền tảng số và hướng dẫn nhiều bà con xung quanh tham gia bán hàng online.

Chị Vũ Thị Bích Hồng là chuyên gia về truyền thông và thương mại điện tử cùng nhiều kinh nghiệm thực hiện các dự án hỗ trợ người yếu thế đã về Lai Châu cùng chồng khởi nghiệp. Tại đây, chị trở thành "thủ lĩnh" của những nhà bán hàng online ở địa phương từ những kinh nghiệm của mình.

"Tôi chọn phương pháp "cầm tay chỉ việc" thực chiến. Dạy chị em từ cách cầm điện thoại cho chắc, cách bấm nút, đến bố cục hình ảnh và quay video kể về văn hóa, phong tục bản địa… Tôi giúp họ xây dựng những "cuốn sổ đỏ online" trên TikTok, Facebook để họ sở hữu tài sản kinh doanh lâu dài…" – chị Hồng kể.

Chị Hồng không gây dựng cộng đồng của mình một cách đơn lẻ mà có sự hỗ trợ tích cực của chính quyền địa phương, của đơn vị vận chuyển cho một hành trình phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Những đặc sản vùng cao đang nâng dần tiêu chuẩn để có thể vươn xa, nhiều sản phẩm đã được chứng nhận OCOP, gây dựng niềm tin với người tiêu dùng.

Theo chị Vũ Thị Bích Hồng, các nhà bán hàng ở nông thôn, miền núi nhận được sự thiện cảm rất lớn của người tiêu dùng – là điều thuận lợi khi kinh doanh trên nền tảng số ở giai đoạn đầu.

Tuy nhiên, không vì thế mà nhà bán hàng sa vào kinh doanh dựa vào tình thương, sẽ không bền vững. Người tiêu dùng có thể mua 1 lần, 2 lần để ủng hộ bà con nông dân khó khăn nhưng đòi hỏi của người tiêu dùng ngày càng cao, nếu sản phẩm không đáp ứng kỳ vọng sẽ không mua lại.

"Quan trọng nhất vẫn là chất lượng sản phẩm, cải thiện dịch vụ. Người bán hàng cần hiểu rõ về sản phẩm, về nguồn gốc, bảo đảm tính pháp lý chứ không thể suy nghĩ theo cách cũ, có gì bán đó, bán những sản phẩm thô sơ" – chị Bích Hồng nói.

Bên cạnh đó, để thu hút khách hàng, những nhà bán hàng từ nông thôn, miền núi cần biết kể câu chuyện văn hóa địa phương, những điều mà khách hàng muốn biết từ góc nhìn người trong cuộc chứ không chỉ là sản phẩm, giá cả hay các chương trình khuyến mãi.

Cần tư duy bài bản

Theo thạc sĩ Đặng Hoàng Dư, Thành viên Hội đồng Tư vấn và Hỗ trợ khởi nghiệp Quốc gia phía Nam, trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ đến từng vùng quê Việt Nam, những câu chuyện thanh niên nông thôn thành công nhờ livestream bán nông sản hay kinh doanh trên nền tảng số không còn là hiện tượng cá biệt mà đã trở thành một xu hướng đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, công nghệ hay livestream chỉ là công cụ tiếp cận thị trường. Để khởi nghiệp tại quê hương mình một cách thực chất và bền vững, thanh niên cần tư duy quản trị bài bản.

Đặc biệt, để mô hình phát triển bền vững, thanh niên nông thôn cần nắm vững các yêu cầu pháp luật, nghị định, thông tư và quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến sản phẩm, ngành nghề mình theo đuổi. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động đúng luật mà còn nâng cao uy tín, giảm rủi ro pháp lý và tạo nền tảng để mở rộng thị trường. Đồng thời, việc tiếp cận và áp dụng các hệ thống tiêu chuẩn chất lượng quốc tế được công nhận (như các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc…) sẽ giúp sản phẩm đủ năng lực cạnh tranh, từng bước hội nhập thị trường trong và ngoài nước.