Lối mở cho nhà ở xã hội

Những vướng mắc, ách tắc về nhà ở xã hội có lẽ đã được giải quyết khá rốt ráo sau khi Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 302/2025/NĐ-CP Quy định chi tiết về Quỹ Nhà ở quốc gia và biện pháp thi hành Nghị quyết số 201/2025/QH15 ngày 29-5-2025 của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Theo Nghị định này, mục tiêu của quỹ nhằm đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để cho thuê; tạo lập nhà ở xã hội thông qua hình thức tiếp nhận, chuyển đổi công năng nhà ở thuộc tài sản công theo quy định của pháp luật về nhà ở và pháp luật có liên quan để cho thuê; tạo lập nhà ở thông qua hình thức mua nhà ở thương mại để cho thuê đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động…

Nhu cầu về chỗ ở của người dân thực sự rất lớn và ngày càng căng thẳng theo sự phát triển chung của nền kinh tế, nhất là tại các đô thị. Nguyên tắc bất biến của thị trường, nhu cầu càng lớn thì giá cả càng cao. Thực tế đã cao đến nỗi vượt qua khả năng của công dân có thu nhập trung bình.

 Giải pháp tối ưu của vấn đề này chính là nhà ở xã hội nhưng quá trình thực hiện hơn 20 năm qua vẫn không mang lại hiệu quả như mong muốn. Doanh nghiệp địa ốc, kể cả dân doanh và nhà nước không muốn làm vì lợi nhuận thấp hơn nhà ở kinh doanh. Nghịch lý này càng sâu khi quỹ đất không hề thiếu nhưng đang đóng băng vì thị trường ảm đạm. Một số lớn quỹ đất công, tài sản công nằm trong tay các cơ quan chức năng, doanh nghiệp nhà nước đang bỏ trống, cho thuê sai mục đích, thậm chí là treo biển xí phần rồi bỏ hoang. Sau khi chương trình sáp nhập các địa phương thực hiện, quỹ nhà, đất này càng lớn và nếu không được sử dụng hợp lý chúng sẽ hoang phí theo thời gian.

Quỹ Nhà ở quốc gia là bài toán cho ra nhiều lời giải. Khi thống nhất được quỹ đất và tài sản công thì Chính phủ sẽ có được chiến lược chung về xây dựng nhà ở xã hội cho thuê ở từng địa phương, từng vùng kinh tế, từng đối tượng thụ hưởng. Thống nhất quản lý cũng sẽ thống nhất được chất lượng, tiêu chuẩn và bảo đảm nguồn cung ứng kịp thời cho người dân.

Với nguồn nhà ở được chuẩn bị này, các cơ quan quản lý nhà nước có thể can thiệp kịp thời, ngăn chặn hữu hiệu các nhà đầu tư muốn đầu cơ quỹ nhà đất, làm giá để trục lợi. Đây cũng là biện pháp cứng rắn góp phần kéo giảm lạm phát vốn dễ bị tác động bởi giá nhà, đất.

Thống nhất được quỹ nhà ở cũng đồng nghĩa chấm dứt tình trạng xí phần đất công gây hoang phí bao năm nay ở hầu hết các địa phương. Nguồn nhà đất khổng lồ này là tài nguyên quốc gia, là nguồn vốn hấp dẫn có thể sinh lợi lớn nên cần được quản lý thống nhất, sử dụng hiệu quả để phục vụ trở lại cho các mục tiêu kinh tế - xã hội.

Thật đáng mừng khi nghị định được ký và có hiệu lực ngay khi được ký. Quỹ Nhà ở quốc gia được kỳ vọng là lời giải tốt bài toán vĩ mô về nhà ở tầm quốc gia: Nhà nước có nguồn thu, người dân có chỗ ở trong khả năng thu nhập của mình để có thể an tâm làm việc, ổn định đời sống và đóng góp cho xã hội.