Nâng tầm vị thế đô thị sáng tạo

Đó là nơi văn hóa không bị tách rời khỏi kinh tế mà hòa quyện vào từng chiến lược phát triển.

Trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đánh dấu một cột mốc trong tiến trình vươn mình của đô thị lớn nhất cả nước. Đây không chỉ là sự kiện chính trị đặc biệt quan trọng mà còn là dịp để TP HCM nhìn lại hành trình đã qua, xác lập tầm nhìn mới: Trở thành đô thị sáng tạo, năng động và đáng sống hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Năng lượng mềm

Cùng thời điểm đó, tại TP Amsterdam - Hà Lan, Hội nghị Thượng đỉnh Văn hóa các thành phố thế giới lần thứ 14 (WCCF) cũng diễn ra, với trên 40 thành phố sáng tạo toàn cầu cùng bàn về vai trò của văn hóa trong sự phát triển bền vững. Sự trùng hợp ấy gợi mở suy ngẫm: Đã đến lúc TP HCM hiện diện trong mạng lưới văn hóa toàn cầu, để khẳng định vị thế của một thành phố sáng tạo, nhân văn và hội nhập.

TP HCM sau khi hợp nhất không chỉ là trung tâm kinh tế lớn nhất Việt Nam mà còn là siêu đô thị vùng Đông Nam Bộ, hội tụ đầy đủ các yếu tố để trở thành thủ phủ sáng tạo của khu vực Đông Nam Á. Không gian phát triển giờ trải dài từ vùng công nghiệp năng động Bình Dương đến những cảng biển quốc tế ở Vũng Tàu, tạo nên "tam giác sáng tạo" kết nối kinh tế, văn hóa và con người - nơi văn hóa không còn đứng bên lề mà trở thành năng lượng mềm thúc đẩy sự phát triển bền vững của TP HCM.

Trong dòng chảy toàn cầu hiện nay, văn hóa được xem là "sợi chỉ đỏ" xuyên suốt mọi chiến lược phát triển đô thị. Các thành phố hàng đầu thế giới đều đang chuyển hướng từ tăng trưởng thuần túy sang tăng trưởng sáng tạo, trong đó văn hóa trở thành nền tảng cho kinh tế tri thức, du lịch bền vững và chất lượng sống của người dân. Chính vì vậy, WCCF ra đời để kết nối hơn 40 đô thị sáng tạo toàn cầu, cùng chia sẻ cách thức đưa văn hóa trở thành động lực trung tâm của quy hoạch, đầu tư và chính sách phát triển.

Đó là xu hướng mà TP HCM - với bản sắc năng động, cởi mở, hào sảng và sáng tạo - đang có đủ điều kiện để hòa nhịp. Trong lịch sử hơn 300 năm hình thành và phát triển, đây luôn là thành phố của những người dám nghĩ, dám làm, dám mở đường. Chính tinh thần đó đã làm nên "phép mầu", đưa thành phố từ một đô thị sông nước trở thành trung tâm thương mại, công nghiệp, văn hóa lớn nhất đất nước.

Trong kỷ nguyên hội nhập và công nghệ hiện nay, tinh thần tiên phong ấy đang cần một năng lượng phát triển mới - năng lượng văn hóa. Văn hóa, xét cho cùng, chính là "chất keo vô hình" kết nối hàng chục triệu người trong không gian đô thị mở rộng. Đó là văn hóa của sự sáng tạo, của tinh thần dấn thân, của niềm tin vào giá trị của lao động và tri thức. Khi được định hướng đúng, nguồn năng lượng mềm ấy không chỉ là sức mạnh tinh thần mà còn trở thành lực đẩy vật chất cho phát triển công nghiệp văn hóa, du lịch, thương hiệu địa phương và kinh tế sáng tạo.

TP HCM đang đứng trước "cơ hội vàng" để định hình mô hình phát triển đô thị văn hóa kiểu mới - nơi văn hóa không bị tách rời khỏi kinh tế mà hòa quyện vào từng chiến lược phát triển vùng. Việc hình thành các trục không gian văn hóa - sáng tạo, văn hóa - biển đảo… sẽ tạo nên những "mạch văn hóa mới", nuôi dưỡng bản sắc của thành phố.

Nhiều nhà quy hoạch quốc tế từng nhìn nhận: "Một thành phố chỉ thực sự đáng sống khi người dân cảm thấy tự hào vì được là một phần trong câu chuyện của nó". Văn hóa chính là câu chuyện ấy, câu chuyện mà TP HCM sau khi mở rộng không gian và tầm vóc đang cần viết tiếp bằng khát vọng sáng tạo, bằng chính sức mạnh nội sinh.

Từ trung tâm kinh tế sôi động đến trung tâm văn hóa sáng tạo, từ đô thị năng động đến siêu đô thị mang bản sắc Việt Nam hiện đại, TP HCM đang đứng trước cơ hội định nghĩa lại chính mình: Không chỉ là đầu tàu kinh tế mà còn là đầu tàu văn hóa của đất nước, nơi công dân không chỉ làm việc mà còn sáng tạo, cống hiến và sống trong một không gian tràn đầy năng lượng văn hóa.

Phát huy lợi thế hiếm có

TP HCM hôm nay không chỉ là một địa danh hành chính mà còn là một không gian phát triển mới, kết nối năng lực công nghiệp - dịch vụ - sáng tạo của 3 địa phương năng động bậc nhất cả nước. Sự hợp nhất TP HCM - Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ tạo nên vùng kinh tế trọng điểm phía Nam có quy mô GDP tương đương nhiều quốc gia mà còn mở ra tầm nhìn chiến lược về một "đại đô thị sáng tạo toàn cầu" - nơi văn hóa trở thành trục trung tâm cho mọi dòng chảy kinh tế, du lịch, giáo dục và công nghệ.

Nếu Hà Nội mang vẻ đẹp cổ điển, trầm mặc của chiều sâu văn hiến thì TP HCM lại tỏa sáng bằng tinh thần cởi mở, tự do, giàu năng lượng và luôn tiên phong trong sáng tạo. Đây là nơi mà người dân không ngại thử nghiệm, nơi ý tưởng mới được đón nhận, nơi cái mới có cơ hội được chứng minh. Chính tinh thần đó đã giúp TP HCM luôn dẫn đầu về đổi mới, khởi nghiệp, về sức sống văn hóa đô thị.

Sự năng động ấy không chỉ đến từ tầng lớp nghệ sĩ hay doanh nhân sáng tạo mà còn từ mỗi người dân - những người luôn tìm cách làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn, khác biệt hơn. Văn hóa sáng tạo ở đây không nằm trong phòng trưng bày hay bảo tàng mà hiện diện trên từng con phố, từng quán cà phê, từng góc chợ... Đó là nét đặc trưng khiến TP HCM trở thành "thành phố không ngủ", nơi văn hóa được sống, được diễn, được cảm nhận suốt 24 giờ mỗi ngày.

Thực tế, TP HCM đã có những bước đi mạnh mẽ hướng tới mô hình đô thị sáng tạo. Hệ sinh thái sáng tạo đang phát triển nhanh chóng với các không gian làm việc chung, các trung tâm đổi mới sáng tạo, liên hoan phim, lễ hội âm nhạc, hội chợ thiết kế, tuyến phố đi bộ, phố nghệ thuật, phố ẩm thực đêm..., trở thành "đặc sản" văn hóa riêng có của thành phố.

Sau sáp nhập, TP HCM có thêm những lợi thế mà hiếm đô thị nào trong khu vực có được. Ba không gian TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu khi được kết nối bằng tầm nhìn văn hóa sẽ tạo nên một tam giác phát triển dựa trên 3 trụ cột: sáng tạo - nhân văn - bền vững.

Cơ hội quảng bá văn hóa

Do vậy, TP HCM cần góp mặt tại WCCF. Đây là mạng lưới mà các thành phố cùng chia sẻ chính sách, dữ liệu và giải pháp để đặt văn hóa ở trung tâm phát triển đô thị hiện đại. Việc tham gia WCCF không chỉ giúp TP HCM tiếp cận những chính sách tiên tiến về công nghiệp sáng tạo, quản trị di sản, kinh tế đêm và chuyển đổi số, mà còn tạo cơ hội quảng bá thương hiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Tham gia WCCF không phải là một lựa chọn xa xỉ mà là bước đi tất yếu đối với một thành phố đang hướng đến tương lai toàn cầu hóa. TP HCM, với bản lĩnh, tầm vóc và sức sáng tạo của mình, hoàn toàn đủ điều kiện để trở thành một thành viên tích cực của mạng lưới này.

Nếu coi kinh tế là dòng máu, công nghệ là trí tuệ thì văn hóa chính là linh hồn của một thành phố. Một đô thị chỉ thật sự phát triển khi con người ở đó cảm thấy hạnh phúc, tự hào và được truyền cảm hứng để sáng tạo mỗi ngày. Đó chính là điều mà TP HCM đang hướng tới trong kỷ nguyên mới.

Tham gia WCCF, TP HCM sẽ có cơ hội kết nối với các đô thị hàng đầu về văn hóa sáng tạo - từ London, Paris, Seoul đến Tokyo - để cùng chia sẻ giải pháp về kinh tế đêm, quản lý không gian văn hóa, phát triển công nghiệp sáng tạo hay thúc đẩy bình đẳng tiếp cận văn hóa. Đó là những điều mà TP HCM hoàn toàn có thể tiếp thu và phát triển theo cách riêng.

"Một thành phố chỉ thực sự đáng sống khi con người được sáng tạo và được tôn trọng trong sáng tạo của mình". Câu nói ấy dường như dành cho TP HCM hôm nay - một thành phố đang vươn mình trong diện mạo mới, với khát vọng trở thành đô thị sáng tạo toàn cầu - nơi văn hóa trở thành sức mạnh mềm, là trái tim của sự phát triển và là ngọn đèn soi đường cho tương lai.