Phạt sàn thương mại điện tử, nền tảng livestream bán hàng giả, liệu có khả thi?

Trong phiên thảo luận liên quan đến dự thảo Luật Thương mại điện tử hôm 30-9, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn tỉnh Lâm Đồng) đề nghị bổ sung quy định để bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng trước những rủi ro hàng giả, hàng nhái, quảng cáo sai sự thật.

Theo đó, sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải chịu trách nhiệm chủ động bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng. Bà Trịnh Thị Tú Anh cho rằng quy định như trên sẽ tạo động lực tài chính mạnh mẽ, buộc các nền tảng phải tự sàng lọc nội dung kỹ càng hơn.

Nữ đại biểu cũng góp ý dự án luật cần có quy định yêu cầu các nền tảng công khai thông tin về sản phẩm như: nguồn gốc, chất lượng và các thông số liên quan trước khi giao dịch hoàn tất nhằm giúp quyết định mua sắm sáng suốt và giảm thiểu khả năng rủi ro bị lừa đảo.

Đề xuất chưa thật sự hợp lý?

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng đề xuất trên chưa thật sự hợp lý. Ông Nguyễn Bình Minh, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), phân tích trên môi trường mạng xã hội, việc định danh và kiểm soát tài khoản bán hàng còn nhiều hạn chế.

Do đó, người bán có thể mở nhiều tài khoản khác nhau, thậm chí phối hợp với người mua để dựng giao dịch “ảo” nhằm trục lợi. Trong những trường hợp này, việc buộc nền tảng phải bồi thường là không khả thi, bởi họ không có công cụ hay chức năng trực tiếp để kiểm tra và xử phạt người bán.

Thực tế, các sàn thương mại điện tử lớn đều đã áp dụng nhiều cơ chế bảo vệ người tiêu dùng như yêu cầu định danh người bán, hỗ trợ trả hàng - hoàn tiền nếu sản phẩm không đúng mô tả, hoặc tiếp nhận khiếu nại sau mua hàng. Do đó, thay vì quy toàn bộ trách nhiệm bồi thường lên sàn, cần tập trung siết chặt kiểm soát nguồn hàng ngay từ khâu sản xuất, nhập khẩu, phân phối, đồng thời áp dụng chế tài nghiêm khắc đối với người bán vi phạm.

“Vấn đề cốt lõi không nằm ở nền tảng, vì họ không có quyền kiểm tra và xử phạt như cơ quan chức năng, mà ở việc quản lý chặt chẽ hàng hóa lưu thông trên thị trường” – ông Minh nhấn mạnh.

Cần tăng cường giám sát

Theo đại diện một doanh nghiệp thương mại điện tử, để hạn chế hàng giả, hàng nhái hay quảng cáo sai sự thật nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trước hết, các nền tảng xuyên biên giới như Facebook phải có pháp nhân tại Việt Nam, nhằm phối hợp với cơ quan chức năng truy vết và xử lý vi phạm kịp thời.

Các sàn thương mại điện tử trong nước cũng cần tăng cường giám sát thông qua phản ánh của người tiêu dùng cũng như liên đới trách nhiệm, phối hợp báo cáo đến cơ quan chức năng nếu phát hiện nhà bán sai phạm như trên.

Cũng theo đại diện này, kiểm soát hàng hóa trên thị trường vẫn là yếu tố then chốt. Khi thị trường không còn hàng giả, trên online cũng sẽ không còn là kênh tiêu thụ hàng giả.

Theo tìm hiểu, hiện có một số sàn đã có chỉnh sách hoàn tiền cho người tiêu dùng nếu mua phải hàng giả, hàng nhái. Như Lazada sẽ hoàn tiền cho người mua gấp đôi giá trị mua hàng thực tế khi họ đã mua và các khoản chi phí hợp lý phát sinh mà người mua phải chịu khi mua của nhà bán hàng LazMall. 

Hiện tại, các sàn thương mại điện tử chưa đưa ra bình luận nào với đề xuất trên.