Mẹ nhiễm HIV vẫn sinh con khỏe

Người mẹ nhiễm HIV trong quá trình mang thai, lúc sinh và cho con bú có thể truyền virus sang con. Tuy nhiên, nếu bà mẹ được chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả, đứa trẻ sinh ra vẫn khỏe mạnh hoàn toàn.

Phụ nữ nhiễm HIV gia tăng

Theo ông Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS - Bộ Y tế, trong 3 tháng đầu năm 2015, số người nhiễm HIV mới phát hiện ở Việt Nam là trên 1.500, tức mỗi ngày có thêm khoảng 20 người nhiễm HIV. Số người nhiễm HIV trong cả nước vẫn ngày càng tăng là sự báo động về dịch bệnh nguy hiểm này tại Việt Nam.

Trong khi đó, đáng lo ngại là đối tượng lây nhiễm HIV có xu hướng trẻ hóa ở nhóm tuổi từ 16 đến 39, chiếm 79% tổng số người nhiễm. Tỉ lệ người nhiễm HIV mới được phát hiện do lây qua đường tình dục cao hơn lây qua đường máu. Dịch HIV/AIDS ở Việt Nam đang có xu hướng tăng ở nữ giới với nguồn lây là đường tình dục, làm tăng nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con. Hiện chỉ khoảng 40% thai phụ được quản lý phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS, điều này càng tạo ra nguy cơ nhiều trẻ sẽ bị nhiễm HIV.

Tư vấn dự phòng tại Trạm Y tế xã Bản Ngoạn, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

Bác sĩ Nguyễn Thị Lan Hương, Phó Phòng Điều trị chăm sóc HIV/AIDS - Cục phòng chống HIV/AIDS, cho biết tại Việt Nam, tỉ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai là 0,4% với số trẻ sinh ra hằng năm là 1,5 triệu đến 2 triệu thì mỗi năm có khoảng 6.000 trẻ sinh ra bị phơi nhiễm HIV. Tỉ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con nếu không có bất kỳ sự can thiệp nào để dự phòng là khoảng 25%-40%.

Tư vấn về lợi ích và nguy cơ

Các nghiên cứu cho thấy nếu không được can thiệp điều trị dự phòng, người mẹ có thể lây truyền HIV sang con theo từng giai đoạn khác nhau. Trong đó, khoảng 5%-10% trẻ nhiễm HIV từ mẹ trong quá trình mang thai, 10%-15% trong quá trình chuyển dạ và 5%-20% trong thời gian cho con bú. Trường hợp nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ, tỉ lệ trẻ nhiễm HIV trong 6 tháng đầu là 20%-35% và tăng lên 30%-45% trong 24 tháng.

Theo đại diện Cục Phòng chống HIV/AIDS, việc chủ động để được can thiệp dự phòng khi mang thai sẽ hạn chế tối đa nguy cơ lây truyền HIV sang con, đứa trẻ sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh. Với phụ nữ nhiễm HIV đang được điều trị bằng ARV thì không nên sinh con vì khả năng lây truyền rất cao. Mặt khác, sau cuộc sinh, sức khỏe người mẹ còn bị suy giảm hơn.

Bác sĩ Hương cho biết các can thiệp sau sinh với bà mẹ nhiễm HIV chủ yếu là tư vấn cho người mẹ về những lợi ích và nguy cơ lây nhiễm HIV khi cho trẻ bú sữa mẹ. “Tốt nhất là nuôi trẻ bằng sữa thay thế nếu có điều kiện. Dù nồng độ virus HIV không cao trong sữa mẹ nhưng vẫn gây nguy cơ lây nhiễm khi cho trẻ bú. Khi trẻ bú mẹ, HIV từ sữa có thể xâm nhập qua niêm mạc miệng, lưỡi, lợi, nhất là trường hợp trẻ có các viêm nhiễm trong khoang miệng…” - bác sĩ Hương khuyến cáo.

Phân biệt đối xử: Cản trở lớn!

Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đang được triển khai ở các địa phương với mục đích phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV của người mẹ. Trong việc điều trị dự phòng từ khi thai 14 tuần tuổi, người mẹ được tư vấn chăm sóc thai nghén, dinh dưỡng và chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc sinh đẻ.

Ngay sau khi sinh ra, trẻ được dùng thuốc ARV để điều trị dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ. Tình trạng nhiễm HIV của trẻ sẽ được khẳng định bằng xét nghiệm HIV khi đủ 18 tháng theo quy định và nếu âm tính, trẻ sẽ phát triển khỏe mạnh như bình thường. Song trên thực tế, rất nhiều phụ nữ mang thai nhiễm HIV không được phát hiện và điều trị sớm bằng thuốc ARV nên đã làm tăng nguy cơ lây truyền HIV cho con. Việc kỳ thị và phân biệt đối xử, nhất là ở vùng nông thôn, miền núi, khiến phụ nữ mang thai ngại đi khám, xét nghiệm nên không được tiếp cận dịch vụ phòng chống lây nhiễm kịp thời.