Không chỉ có Liên Hiệp Quốc nghi ngờ có người” ném đá giấu tay”. Ngày 18-6, Tổng thống Uzbekistan Islam Karimov khẳng định rằng cuộc bạo loạn ở Kyrgyzstan do một “thành phần thứ ba” kích động với ý đồ gây ra một cuộc xung đột giữa Kyrgyzstan và Uzbekistan.
Phát biểu với hãng tin Nga RIA Novosti, ông Karimov nói: “Tôi không cho rằng những gì vừa diễn ra là một cuộc xung đột sắc tộc bởi vì những người Uzbek và Kyrgyz không có lý do gì để gây hấn với nhau. Họ không có lỗi vì sự kiện đẫm máu đó do một thành phần thứ ba tổ chức.
Họ muốn lôi Uzbekistan vào nhưng chúng tôi sẽ không dính líu đến những vụ xung đột ở nước ngoài.Chúng tôi đủ mạnh và có thừa kinh nghiệm để giải quyết chuyện ấy với Kyrgyzstan”.
Maxim Bakiyev. Ảnh: EPA
Ngoại trưởng Mỹ, bà Hillary Clinton, ngày 19-6, cũng tuyên bố cựu tổng thống Kurmanbek Bakiyev có thể phải chịu trách nhiệm. Bà tuyên bố: “Chắc chắn là tổng thống Bakiyev bị truất phế cách đây vài tháng đã cắm lại những người trung thành với ông ta để chống lại chính quyền lâm thời”.
Công tử Maxim Bakiyev
Nhưng mọi nghi ngờ hiện đang đổ dồn vào Maxim Bakiyev, con trai của Kurmanbek Bakiyev, cựu tổng thống Kyrgyzstan bị lật đổ hồi tháng 4 vừa qua.
Maxim, 32 tuổi, ở Kyrgyzstan nổi danh là “công tử”, tay chơi thứ thiệt hiện đang xin tị nạn ở Anh. Nhật báo Anh The Independent cho hay Chính phủ Anh đã chấp thuận cho Maxim tạm thời lưu trú ở Anh trong thời gian cứu xét đơn xin tị nạn chính trị.
Maxim đã đi máy bay riêng từ Latvia đến sân bay Farnborough, Hampshire, đêm chủ nhật, 13-6. Chuyến đi của Maxim lặng lẽ, bí mật đến nỗi phát sinh nguồn tin (Daily Mail, ngày 15-6) anh chàng triệu phú này bị cảnh sát Anh bắt theo yêu cầu của Interpol (cảnh sát quốc tế).
Nguồn tin trên không phải không có cơ sở. Tháng 5 rồi, Viện Công tố Kyrgyzstan đã từng khởi tố Maxim Bakiyev về tội biển thủ 35 triệu USD trong số 300 triệu USD mà Nga đã cho Kyrgyzstan vay sau khi cha của Maxim hứa sẽ đóng cửa căn cứ quân sự Manas của Mỹ. Nhưng cuối cùng căn cứ Mỹ vẫn được phép hoạt động. Manas dùng để chuyển nhiên liệu, quân nhu và quân tiếp viện Mỹ cho chiến trường Afghanistan.
Maxim không chỉ rút rỉa tiền viện trợ Nga. Anh ta còn bị tố cáo tham nhũng khi ký những hợp đồng cung cấp nhiên liệu cho căn cứ quân sự Manas. Theo báo Anh The Telegraph, tháng rồi, Interpol phát lệnh truy nã đặc biệt Maxim theo yêu cầu của tòa án quận Pervogmay, Bishkek, về tội gian lận.
Maxim lúc đó là giám đốc cơ quan phát triển trung ương nổi tiếng uống rượu whisky như uống nước lã. Ông ta kiểm soát toàn bộ các nguồn đầu tư nước ngoài vào Kyrgyzstan.
Tháng 4 rồi, Maxim theo cha tị nạn ở Belarus sau những cuộc biểu tình chống chính phủ của phe đối lập dẫn đến việc chính quyền ông Bakiyev sụp đổ. Chính quyền mới Kyrgyzstan đã yêu cầu Interpol phát lệnh truy nã Maxim. Cho nên tin đồn Maxim bị bắt không có gì lạ.
Chuyện Maxim Bakiyev bị nghi ngờ là kẻ giật dây xúi giục người Kyrgyz tấn công cộng đồng thiểu số người ở hai thành phố Osh và Jalal-Abad ở miền Nam Kyrgyzstan, vốn là quê nội của Maxim, còn có nguyên cớ khác.
Một ngôi nhà của người Uzbek ở thành phố Osh bị đốt phá. Ảnh: REUTERS
Cú điện thoại bí ẩn
Kể từ ngày ông Bakiyev chạy qua Belarus tị nạn, hai cộng đồng người Kyrgyz và Uzbek ở Osh và Jalal-Abad vốn chung sống hòa bình trong 20 năm qua bỗng xung đột dữ dội lẫn nhau. Ban đầu là một nhóm người Kyrgyz ủng hộ cựu tổng thống Bakiyev nổi loạn đốt phá cơ quan chính phủ lâm thời, tấn công lực lượng công lực.
Sau đó, thanh niên Kyrgyz và Uzbek đánh nhau vì tin đồn một cô gái Kyrgyz bị thanh niên Uzbek làm nhục. Vài ngày sau, sự xích mích giữa hai nhóm thanh niên vừa kể bùng nổ thành một cuộc bạo loạn đẫm máu và nước mắt kéo dài cả tuần.
Nhà cửa, tài sản cộng đồng thiểu số người Uzbek bị người Kyrgyz cướp bóc, đốt phá. Hàng ngàn rồi hàng chục, hàng trăm ngàn người Uzbek bỏ nhà cửa chạy về phía biên giới Kyrgyzstan – Uzbekistan tìm chốn lánh nạn.
Số người chết, theo lời thừa nhận của Tổng thống lâm thời Kyrgyzstan, bà Roza Otunbayeva, hồi cuối tuần rồi trên 2.000 người, cao gấp 10 lần con số thống kê chính thức cung cấp cho báo chí của Bộ Y tế Kyrgyzstan.
Quy mô cuộc bạo loạn mà nạn nhân trực tiếp là cả triệu người bị ảnh hưởng và 400.000 người Uzbek mất nhà cửa khiến người ta nghĩ đến một âm mưu nào đó, một người nào đó đứng đằng sau cuộc bạo loạn này để làm chính quyền mới của tổng thống lâm thời Roza Otunbayeva lâm vào cảnh bất ổn.
Tháng 5 vừa qua, cơ quan an ninh Kyrgyzstan ghi âm được một cuộc điện đàm, trong đó có một giọng nói được cho là của Maxim Bakiyev. Băng ghi âm này đã được phát tán trên mạng internet trong nhiều ngày qua và nhiều người tin rằng giọng nói lạ đó là của Maxim. Ở thủ đô Bishkek, người dân đã quá quen với chàng công tử nổi tiếng là tay chơi thứ thiệt nhờ tiền tham nhũng.
Trong cuộn băng dài khoảng 40 phút, người ta nghe hai người đàn ông thảo luận với nhau về một đề tài có vẻ như là kế hoạch gieo rắc bạo loạn ở Kyrgyzstan. Một người nói: “Chúng ta cần tìm 500 tên đầu gấu”. Cũng vì câu nói này, Maxim là kẻ tình nghi số một đứng đằng sau vụ bạo loạn sắc tộc đẫm máu ở thành phố Osh và Jalal-Abad. n
Kỳ tới: Thảm cảnh người Uzbek ở Kyrgyzstan
Bình luận (0)