Osh là thành phố lớn thứ hai của Kyrgyzstan nằm trong thung lũng Fergana, nơi được xem là vựa bánh mì của Trung Á. Từ năm 1939, Osh là trung tâm hành chính của tỉnh Osh, nơi có nhiều dân tộc như Kyrgyz, Uzbek, Nga, Tajik...
Một góc căn cứ không quân Kant của Nga ở Kyrgyzstan.
Xung đột có truyền thống
Năm 1989, người Uzbek trong tỉnh Osh thành lập tổ chức Adalat đấu tranh quyền lợi cho người Uzbek thời Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa (CHXHCN) Xô viết Kyrgyzstan.Tổ chức này đòi quyền tự trị cho người Uzbek. Một số người thậm chí còn đòi tách khỏi CHXHCN Xô viết Kyrgyzstan và sáp nhập vào nước CHXHCN Xô viết Uzbekistan
Dĩ nhiên những đòi hỏi của người Uzbek đã bị cộng đồng đa số người Kyrgyz phản đối kịch liệt. Người Kyrgyz cũng thành lập một tổ chức bảo vệ quyền lợi của mình là Osh
Lúc bấy giờ tranh chấp lớn nhất giữa hai sắc tộc Uzbek và Kyrgyz ở Osh
Cuộc bạo loạn sắc tộc tháng 6-1990 có nhiều nguyên nhân. Bắt đầu từ một cuộc tranh chấp về nguồn nước. Một nhóm người Uzbek ở một dải đất dồi dào nguồn nước. Ruộng đất nơi đây trù phú. Điều này khiến một số người Kyrgyz cho rằng việc phân bổ đất đai cho người Uzbek như vậy là không công bằng.
Tình hình nhà ở thiếu thốn cộng với nền kinh tế èo uột (giá cả thực phẩm leo thang từng ngày, tỉ lệ thất nghiệp lên đến 22,8%) đã làm căng thẳng thêm mối quan hệ giữa hai cộng đồng sắc tộc Kyrgyz và Uzbek.
Đầu năm 1990, người Kyrgyz gửi chính quyền 500 lá đơn xin cấp đất để xây nhà ở. Bị bác bỏ, tổ chức Osh-Aimagy đe dọa chiếm đất xây nhà. Chính quyền Osh
Ngày 4-6-1990, người Kyrgyz chạm trán với người Uzbek trên những lô đất của người Uzbek cấp cho người Kyrgyz. Dân quân địa phương dùng vũ lực can thiệp để giải tán hai phe.
Cuộc tranh chấp đất đai nhanh chóng trở thành một cuộc bạo loạn sắc tộc lan rộng. Cũng giống như tháng 6-2010, ở thành phố Osh
Bạo loạn bùng nổ trước hết ở huyện Uzgen và các vùng nông thôn phụ cận. Nhật báo quân đội Liên Xô Krasnaya Zvezda tường thuật có 107 người chết, 436 người bị thương, 500 ngôi nhà bị đốt phá trong những vụ xung đột sắc tộc giữa người Kyrgyz và người Uzbek.
Ngày 6-6-1990, Bộ Nội vụ Liên Xô đưa quân đội đến các nơi bùng nổ bạo loạn sắc tộc, chủ yếu là thành phố Osh - nơi diễn ra những cuộc bạo loạn đẫm máu nhất.
Hãng tin Mỹ AP ngày 10-6-1990 cho biết tại Osh
Trước đó một tuần, tại thủ đô Frunze (nay là Bishkek), những người Kyrgyz kêu gọi đồng hương tham gia cuộc chiến chống người Uzbek ở thành phố Osh
Trong khi đó, quân đội Liên Xô đóng cửa biên giới Kyrgyzstan-Uzbekistan để ngăn chặn hàng ngàn người Uzbek vượt biên giới vào thành phố Osh Osh sau đó được áp dụng cho cả khu vực bao gồm Osh , Frunze
Nhật báo Komsomolskaya Pravda, xuất bản tại
Vai trò của Nga
Đáng chú ý là vào thời điểm lúc bấy giờ cả hai nước Kyrgyzstan và Uzbekistan
Sự can thiệp nhanh chóng của quân đội Liên Xô đã ngăn chặn cuộc bạo loạn sắc tộc kéo dài và lan rộng khắp nơi gây bất ổn trong vùng. Tình hình lúc đó khác xa bây giờ.
Trong cuộc xung đột sắc tộc tháng 6 năm nay, Kyrgyzstan Kyrgyzstan
Sau khi thừa nhận chính phủ lâm thời mất quyền kiểm soát ở Osh, Tổng thống lâm thời Kyrgyzstan, bà Rosa Otunbayeva, đã chính thức kêu gọi Nga gửi quân đến bảo vệ các điểm xung yếu của nước này nhưng Nga đã từ chối.
Nga chỉ gửi một tiểu đoàn đến Kant, căn cứ quân sự Nga, để tăng cường bảo vệ hai tiểu đội và gia đình quân nhân thường trú tại đây. Đồng thời, Nga gửi 3 chiếc máy bay vận tải Iliushin IL-76 chở hàng cứu trợ, thuốc men giúp những người chạy loạn.
Phân tích vai trò của Nga tại Kyrgyzstan, Bruce Pannier, bình luận viên của đài RFE/RL châu Âu, nhận định rằng thái độ thận trọng của Nga không có gì là khó hiểu.
Bài học năm 1990 cho thấy phải có ít nhất vài ngàn quân mới có thể can thiệp có hiệu quả và sau đó phải lưu trú ít nhất vài tuần, thậm chí vài tháng để bảo đảm an ninh. Trong khi đó, chính phủ lâm thời Kyrgyzstan Kyrgyzstan
và quét mã QR
Bình luận (0)