Các nước sắp có "cây gậy đánh Trung Quốc" trên biển Đông

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh hôm 1-12 tiếp tục nhấn mạnh Tòa trọng tài Thường trực (PCA) không có thẩm quyền đối với vụ kiện của Philippines ở biển Đông, đồng thời khẳng định Trung Quốc sẽ không chấp nhận và tham gia vụ phân xử do PCA tổ chức.

Bà Hoa còn chỉ trích vụ kiện của Manila là một sự khiêu khích chính trị dưới vỏ bọc luật pháp. "Đây không phải là nỗ lực giải quyết tranh chấp mà là một nỗ lực để phủ nhận chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải cũng như lợi ích của Bắc Kinh ở biển Đông" - bà Hoa nói.

Với những phát biểu này, Trung Quốc đã từ chối thời hạn chót phản biện về vụ viện (1-1-2016) mà PCA đưa ra trong thông cáo trước đó cùng ngày 1-12.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh. Ảnh: FMPRC

Cuối tháng 10 vừa qua, khi PCA tuyên bố họ có thẩm quyền tiếp nhận và phân xử vụ kiện của Philippines đối với các yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở biển Đông, Bắc Kinh đã bác bỏ với lập luận phiên tòa sẽ chẳng giải quyết được gì.

Tuy nhiên, các quan chức Philippines và một số chuyên gia, nhà ngoại giao nước ngoài không đồng ý. Họ tin rằng Bắc Kinh có thể phải chịu thêm áp lực về ngoại giao và pháp lý nếu PCA ra phán quyết cuối cùng có lợi cho Manila. Các chuyên gia pháp lý tiết lộ Philippines đang có cơ hội thắng kiện đáng kể. Phán quyết cuối cùng có thể được công bố vào giữa năm 2016.

Hầu hết các chuyên gia đều thừa nhận bất kỳ phán quyết nào chống lại Trung Quốc cũng đều mang tính ràng buộc song sẽ không được thực thi vì không có cơ quan nào thực hiện các phán quyết như vậy. Thế nhưng, bản án sẽ là gánh nặng quấn quanh cổ Trung Quốc, đặc biệt là tại các cuộc họp khu vực. Việc lần đầu tiên tòa án quốc tế xen vào tranh cấp trên biển Đông sẽ khiến Bắc Kinh khó lòng phớt lờ thực tế hơn.

Tàu BRP Sierra Madre treo cờ Philippines ở Bãi Cỏ Mây, quần đảo Trường Sa. Ảnh: Reuters

Chuyên gia về vấn đề biển Đông Ian Storey tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á của Singapore cho biết: “Các quốc gia khác sẽ sử dụng phán quyết như một cây gậy để đánh Bắc Kinh. Đó là lý do Trung Quốc cảm thấy sợ hãi”.

Chuyên gia an ninh Bonnie Glaser đến từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nhận định thêm: “Có một bí mật nhỏ không mấy sạch sẽ ở đây. Trung Quốc giả vờ là có thể nhắm mắt làm ngơ một cách dễ dàng nhưng họ sẽ phải trả một cái giá quốc tế".

Không chỉ trong khu vực mà các quốc gia phương Tây cũng sẽ gây áp lực lên Bắc Kinh trong các cuộc họp song phương và tại các diễn đàn quốc tế một khi phán quyết được đưa ra theo hướng gây bất lợi cho nước này.