Chesnia - Miền đất nóng

Một em bé ở Chesnia chơi trò chiến tranh Ảnh: WAR IN CHECHNYA

Thời Sa hoàng, các lực lượng Nga đã thường xuyên chiến đấu chống lại các chiến binh từ các bộ tộc Chesnia, Dagestan, Ingushetia và các nhóm sắc tộc khác. Theo hãng tin Reuters, dưới thời Stalin, toàn bộ sắc tộc Chesnia bị trục xuất đến vùng Trung Á xa xôi như một dân tộc thù địch tiềm tàng. Sau này, một số người trở về nhưng cũng có một số ở lại. Riêng họ nhà Tsarnaev sinh sống ở đất nước Kyrgyzstan xa xôi.

Khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, người Chesnia cũng đòi độc lập giống như nhân dân 14 nước cộng hòa Xô viết khác. Trong số 1,3 triệu dân ở khu vực này, người Chesnia chiếm đến 95% dân số. Thế nhưng, năm 1994, Moscow đã quyết định đưa quân đi dẹp loạn chứ không để cho người Chesnia tách ra. Hai năm sau, Moscow rút quân về nhưng sau đó, vào năm 1999, thủ tướng Nga khi ấy là Vladimir Putin đã đưa quân trở lại để trấn áp phong trào đòi độc lập và đặt nên một vị thủ lĩnh trung thành. Ngày nay, con trai của ông này là Ramzan Kadyrov đang cai trị Chesnia với bàn tay sắt.

Năm 2009, chế độ của Tổng thống Ramzan Kadyrov được Nga hậu thuẫn và Tổng thống Nga lúc đó là Dmitry Medvedev tuyên bố phong trào nổi dậy đã bị đè bẹp và các hoạt động chống nổi dậy của Nga ở nước cộng hòa này chấm dứt. Tuy nhiên, các tổ chức nhân quyền cho rằng ông Kadyrov sử dụng một chiến dịch tra tấn, giết chóc và cầm tù không thương tiếc để đánh bại phong trào nổi dậy mà ngày nay vẫn thỉnh thoảng xuất hiện.

Giết hại thường dân

Hậu quả các cuộc chiến ở Chesnia vào thập niên 1990 là 100.000 thường dân thiệt mạng và 400.000 người phải rời bỏ nhà cửa. Tuy nhiên, phương Tây có ác cảm với các chiến binh Chesnia vì họ ngày càng áp dụng những chiến thuật dã man và thực hiện các vụ tấn công vào dân thường. Trong suốt thập kỷ qua, phong trào nổi dậy ly khai ở Chesnia ngày càng mang màu sắc thánh chiến Hồi giáo. Các chiến binh kéo đến Afghanistan và các khu vực bộ tộc ở Pakistan để tham gia các nhóm cực đoan đồng thời tổ chức các vụ tấn công khủng bố giống như vụ ở một nhà hát tại Moscow năm 2002 với 700 con tin bị bắt giữ.

Tháng 10-2002, các chiến binh Chesnia đã chiếm giữ nhà hát ở Moscow. Khi binh sĩ Nga bơm khí độc và xông vào, 129 con tin và 41 chiến binh Chesnia đã chết. Thế nhưng, vụ tấn công kinh hoàng nhất xảy ra ở Beslan bên ngoài Chesnia năm 2004. Các tay súng chiếm giữ một trường tiểu học ngay ngày khai giảng năm học, cài chất nổ khắp trường và cầm giữ hàng trăm học sinh làm con tin. Khi quân đội Nga tràn vào tòa nhà, 331 con tin đã chết, một nửa trong số đó là trẻ em.

Ngày nay, khu vực Bắc Causasus vẫn còn phải đối mặt với tình trạng bạo lực từ tổ chức Hồi giáo nổi dậy Caucasus Emirate, với thủ lĩnh là Doku Umarov - cựu chỉ huy du kích độc lập Chesnia. Caucasus Emirate đã nhận trách nhiệm vụ đánh bom tự sát tại sân bay Domodedovo ở Moscow vào tháng 1-2011 làm chết 37 người cũng như vụ đánh bom tự sát nhằm vào xe điện ngầm Moscow năm 2010 làm chết 40 người. Caucasus Knot, website chuyên theo dõi tình trạng bạo động trong khu vực, cho biết bạo lực liên quan đến hoạt động của các phần tử nổi dậy từ đầu năm 2013 đến nay đã cướp đi sinh mạng của hơn 60 người.