Chiếc phao cho Snowden

Nhưng không có dấu hiệu nào về nỗ lực đang được xúc tiến để đưa Snowden đến một trong hai nước sau khi ông Nicolas Maduro của Venezuela và Daniel Ortega của Nicaragua lên tiếng đồng ý cho “kẻ rò rỉ” được tị nạn. Những lời đồng ý được đưa ra hôm 5-7, một ngày sau khi các nhà lãnh đạo cánh tả ở Nam Mỹ nhóm họp để tố cáo việc chuyển đường bay của chiếc phi cơ chở tổng thống Bolivia trên bầu trời châu Âu, với lý do mà Tây Ban Nha đưa ra là “có Snowden trên chiếc máy bay đó”.

Snowden, người đang bị Mỹ tìm bắt gắt gao, đã xin tị nạn tại hơn 20 nước nhưng hầu hết đều lắc đầu. Theo thông tin từ trang web WikiLeaks, cựu nhân viên tình báo CIA 29 tuổi đã tiếp tục gửi đơn xin tị nạn đến 6 nước nữa, lần này vì sợ Mỹ can thiệp nên anh ta không nói rõ đó là những nước nào. Tại Iceland, cách đây 3 ngày, các nhà làm luật đã đưa ra nghị trường lời đề nghị trao ngay quyền công dân Iceland cho Snowden. Thế nhưng, ý kiến trên đã nhận được sự ủng hộ tối thiểu.

Tại Venezuela, ông Maduro đã thể hiện tình cảm đặc biệt với Snowden trong một bài diễn văn kỷ niệm ngày quốc khánh hôm 5-7: “Là nguyên thủ quốc gia và đứng đầu Chính phủ Cộng hòa Bolivar Venezuela, tôi quyết định cho phép người Mỹ Edward Snowden tị nạn nhân đạo để anh ấy có thể sống trên quê hương của nhà lãnh đạo Simon Bolivar và cố Tổng thống Hugo Chavez mà không bị “đế quốc bức hại”. Một điều chưa rõ là liệu có bất cứ điều kiện nào kèm theo quyết định hào phóng của Venezuela hay không.

Dù vậy, những người chỉ trích cho rằng quyết định của ông Maduro chẳng có gì ngoài nỗ lực che đậy tình cảnh thảm hại của đất nước hiện nay, trong đó có tỉ lệ lạm phát thuộc hàng cao nhất thế giới và sự thiếu hụt các sản phẩm căn bản như giấy vệ sinh. “Chuyện tị nạn không giải quyết được thảm họa kinh tế, lạm phát kỷ lục và tỉ lệ tội ác gia tăng ” - thủ lĩnh phe đối lập Henrique Capriles nhận xét.

Được hỏi về khả năng có còn quốc gia nào trong vùng đồng ý cho Snowden tị nạn, Geoff Thale, Giám đốc Chương trình cố vấn về Mỹ Latin ở Văn phòng Washington, nhận định rằng Tổng thống Ortega sẽ thận trọng để không gây tổn hại cho quan hệ giữa Nicaragua và Mỹ. “Ortega rất thành công trong việc khai thác cả quan hệ với ALBA (Liên minh Bolivar cho châu Mỹ) và quan hệ với Mỹ. Mặc dù được nhìn nhận rộng rãi như là đất nước chống Mỹ, Nicaragua và Mỹ vẫn hợp tác thường xuyên trong hoạt động ngăn chặn ma túy và quân đội hai nước cũng quan hệ rất chặt chẽ” - Thale nói trước khi quyết định cho Snowden tị nạn của Nicaragua được đưa ra.

Phía Mỹ chắc chắn sẽ không tiết lộ chi tiết những cuộc đối thoại của họ với các nước châu Âu, đặc biệt là Tây Ban Nha, mà chỉ muốn nói rõ rằng lập trường của Washington vẫn không thay đổi, nghĩa là phải tóm cho được Snowden. Muốn gì thì muốn, Mỹ vẫn nợ châu Âu một câu trả lời về chuyện nghe lén.