Điều lãnh tụ Fidel Castro còn nuối tiếc

Từ ngày 28 đến 30-11, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cuba, sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Đảng và nhà nước Việt Nam dự lễ tang cấp nhà nước nguyên Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, nguyên Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Cuba, lãnh tụ của nhân dân Cuba - ông Fidel Castro Ruz.

Máu và mồ hôi

Có mặt trong đoàn sang Cuba là ông Phạm Tiến Tư, Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cuba, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Cuba - người từng gắn bó với Cuba gần 50 năm, coi đất nước này như Tổ quốc thứ hai. Với ông Tư, dù biết lãnh tụ Fidel tuổi cao, sức yếu nhưng tin ông từ trần vẫn hết sức đột ngột, đau buồn.

Trong tâm tưởng của ông Tư, ông Fidel không chỉ là lãnh tụ tối cao của Cuba mà còn là người bạn hết sức thân thiết với Việt Nam, luôn đứng cạnh nhân dân Việt Nam trong suốt thời kỳ chống Mỹ với câu nói nổi tiếng “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.

Lãnh đạo Đảng, nhà nước đón tiếp Chủ tịch Fidel Castro thăm nước ta lần thứ nhất tại sân bay Gia Lâm vào tháng 9-1973. Ảnh: TƯ LIỆU

Ông Tư xúc động kể ngày 30-4-1975, ngay sau khi nghe tin nhân dân ta giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Chủ tịch Fidel đã đến ngay Đại sứ quán nước ta để chúc mừng. Chủ tịch Fidel đặc biệt vui mừng, ôm hôn nồng nhiệt các cán bộ đại sứ quán. Ông còn khui một chai rượu rum đặc biệt của Cuba đã được cất giữ 70 năm để chung vui. Ông nói: “Nếu như trong cuộc chiến chống Mỹ, vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình thì đến thời kỳ hòa bình, Cuba sẵn sàng đổ mồ hôi để xây dựng lại Việt Nam mười phần đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn trong Di chúc thiêng liêng”.

Quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Cuba được chính thức thiết lập từ ngày 2-12-1960 do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel dày công gây dựng, vun đắp. Ông Fidel đã thăm chính thức Việt Nam 3 lần vào tháng 9-1973, tháng 12-1995 và tháng 2-2003. Trong đó, ấn tượng mạnh mẽ nhất là chuyến thăm vào tháng 9-1973, khi ông là nguyên thủ nước ngoài đầu tiên tới thăm vùng mới được giải phóng ở Quảng Trị.

Ông Hoàng Lương, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, cho biết trong chuyến đi này, Chủ tịch Fidel Castro đã thực hiện được một trong những ước nguyện của ông là tới thăm vùng đất mới được giải phóng Quảng Trị, gặp gỡ lãnh đạo Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam.

Chuyến đi đáng nhớ

Ngày 15-9-1973, một chuyến bay đặc biệt đã đưa Chủ tịch Fidel cùng đoàn đại biểu chính phủ Cuba và Thủ tướng Phạm Văn Đồng tới Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), rồi tiếp tục đi bằng ô tô vào Quảng Trị.

Khi đoàn xe rời Đồng Hới khoảng 20 km, Chủ tịch Fidel bỗng nhiên đề nghị dừng lại vì thấy một số người đang cáng một người bị thương. Chủ tịch Fidel cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng hỏi thăm ân cần cô gái mới 17 tuổi bị thương do bom bi nổ khi đang tham gia lấp hố bom. Xúc động mạnh mẽ, Chủ tịch Fidel tức thời lệnh cho đại sứ Cuba bố trí ô tô chở cô gái ra Vĩnh Linh cấp cứu và quyết định giúp Việt Nam xây dựng một bệnh viện tại Đồng Hới.

Sau buổi gặp mặt đại diện Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tại Cam Lộ (tỉnh Quảng Trị), Chủ tịch Fidel đi thăm và dự mít tinh tại cao điểm 241 Tân Lâm - vốn là căn cứ lớn của Mỹ mới được ta giải phóng, vẫn còn ngổn ngang xác xe tăng, thiết giáp, đại bác bị bỏ lại.

Trong chuyến thăm này, Chủ tịch Fidel tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế quan trọng với tổng trị giá khoảng 80 triệu USD, gồm: khách sạn Thắng Lợi (Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam - Cuba tại Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình), trại bò Mộc Châu, trại gà Lương Mỹ và đường cao tốc Xuân Mai; tặng bò giống, gà giống và chi hơn 6 triệu USD để mua thiết bị hiện đại, đồng thời cử chuyên gia cầu đường sang Việt Nam tham gia cùng bộ đội Trường Sơn mở rộng đường mòn Hồ Chí Minh...

Sau này, trong bài viết đăng trên báo Granma (Cuba) về những kỷ niệm trong chuyến đi năm 1973, lãnh tụ Fidel Castro nhấn mạnh: “Không hiểu tại sao họ có thể chịu đựng được nhiều bom đạn như vậy? Những con người này thật đáng khâm phục”.

Gặp Chủ tịch nước Trần Đại Quang ngày 15-11 vừa qua, cùng ôn lại những dấu mốc lịch sử nổi bật trong quan hệ hai nước hơn 50 năm, lãnh tụ Fidel vẫn nhắc lại những ấn tượng sâu sắc trong các chuyến thăm Việt Nam, đặc biệt là chuyến đi Quảng Trị năm xưa.

Trong chuyến thăm năm 1973, điều tiếc nuối nhất mà Chủ tịch Fidel một lần nữa nhắc lại là không thể gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người còn sống. Trước đó, ngày 3-9-1969, khi được tin Bác Hồ mất, ông đã đến viếng tại đại sứ quán nước ta, gương mặt nặng trĩu đau buồn và xúc động. Ông ngồi lại rất lâu để hỏi chuyện về Bác, vô cùng nuối tiếc vì chưa được gặp Người. Hai nhà lãnh đạo tuy chưa gặp nhau nhưng tình cảm vô cùng thân thiết, thường gửi quà cho nhau...