Dự báo… tội phạm

Vào sáng một ngày trung tuần tháng 11 vừa qua, trung sĩ Charles Coleman của Sở cảnh sát TP Los Angeles (LAPD), bang California - Mỹ bước ra khỏi xe, quan sát một khu phố có đông người vô gia cư.

Xu hướng đang phát triển

Ông Coleman có mặt ở khu phố này không phải vì sở cảnh sát nhận được cuộc gọi khẩn cấp mà là do máy tính dự đoán sẽ có một vụ trộm cắp xảy ra quanh đây. Với hy vọng ngăn chuyện xấu xảy ra, ông rảo một vòng để kiểm tra tình hình trước khi lên xe đến những địa điểm khác được dự báo có thể xảy ra hành động phạm tội.

Không riêng gì Coleman, hàng chục cảnh sát ở TP Los Angeles cũng làm điều tương tự tại những khu vực khác, được hướng dẫn bởi hệ thống dự báo tội phạm PredPol. Phần mềm này sử dụng dữ liệu về tội phạm trong quá khứ và thuật toán để đưa ra dự báo về thời gian, địa điểm sắp xảy ra hành vi phạm tội, hung thủ và nạn nhân tiềm tàng...

PredPol là bằng chứng mới nhất của xu hướng sử dụng công nghệ dự báo tội phạm đang ngày càng phát triển ở Mỹ. Theo thống kê, 20 trong số 50 sở cảnh sát lớn nhất Mỹ đang sử dụng loại công nghệ này với hy vọng ngăn những vụ phạm tội trước khi xảy ra - được xem là “chén thánh” của lực lượng thực thi pháp luật. Theo tờ The Washington Post, một số phần mềm thậm chí còn xem xét cả những yếu tố khác để đưa ra dự báo, từ thời tiết đến thời kỳ của mặt trăng.

Theo một số sở cảnh sát, những hệ thống như PredPol giúp họ tập trung nguồn lực đang thiếu hụt vào những điểm nóng hoặc đối tượng có vấn đề. Điều này đặc biệt hữu ích tại những địa phương có diện tích rộng lớn hoặc đông dân cư. Ngoài ra, việc dựa vào dữ liệu khi tuần tra giúp hạn chế tính chủ quan, định kiến của lực lượng chấp pháp trong quá trình xử lý công việc.

Ông Sean Malinowski, một chỉ huy tại LAPD, là một trong những người sớm tin tưởng vào khả năng dự đoán tội phạm của PredPol. Ông kể rằng 2 nhân viên dưới quyền mình đã tìm thấy một tên trộm trong chiếc xe bị đánh cắp tại khu vực mà PredPol dự đoán sẽ xảy ra vụ trộm xe.

Một cảnh sát trò chuyện với người dân tại khu vực FoothillẢnh: THE WASHINGTON POST

Tâm điểm tranh luận

Vào đầu mỗi ca trực, cảnh sát LAPD nhận được thông tin dự báo tội phạm từ PredPol. Từ đó, họ kiểm tra kỹ các thông tin được cung cấp. “Không phải lúc nào chúng tôi cũng sẽ bắt một người nào đó theo thông tin nhận được nhưng sự hiện diện của chúng tôi giúp ngăn tội ác xảy ra” - đại úy Elaine Morales, người phụ trách khu vực Foothill ở Los Angeles, nói.

Với diện tích 120 km2 và dân số hơn 180.000, Foothill là một trong những địa phương đầu tiên ở Mỹ sử dụng PredPol cách đây 5 năm và giúp hoàn thiện hệ thống này theo thời gian. Đến nay, PredPol được sử dụng ở nhiều đơn vị khác của LAPD cũng như tại hơn 60 sở cảnh sát khác - biến nó trở thành hệ thống dự báo tội phạm được ưa chuộng nhất nước Mỹ.

Sự phổ biến của công nghệ dự báo tội phạm khiến nó trở thành tâm điểm tranh luận về mức độ hiệu quả, cũng như tác động tiềm tàng của nó lên cộng đồng nghèo, thiểu số và nguy cơ xâm phạm quyền tự do dân sự. Phe chỉ trích cho rằng không có nhiều bằng chứng cho thấy công nghệ này hoạt động hiệu quả trong lúc thông tin về cách thức hoạt động của nó quá ít. Nhận định này không phải không có cơ sở nếu dựa trên tình hình tội phạm tại Foothill. Theo LAPD, PredPol đã góp phần giúp giảm đáng kể số vụ phạm tội liên quan đến tài sản tại Foothill trong giai đoạn 2012-2014. Tuy nhiên, con số này đã tăng trở lại vài năm qua, cũng như tại nhiều khu vực khác của Los Angeles.

Nỗi lo khác là công nghệ này có thể làm gia tăng sự hiện diện của cảnh sát tại những cộng đồng nghèo và thiểu số. Chưa hết, cảnh sát có khuynh hướng xem những người họ gặp mặt là tội phạm tiềm tàng nếu có suy nghĩ trong đầu rằng một vụ trộm cắp sắp xảy ra.

Là một trong những nhà phát triển phần mềm PredPol, GS Jeff Brantingham tại Trường ĐH California ở Los Angeles thừa nhận những nỗi lo trên là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, ông trấn an rằng hệ thống của mình chỉ dựa vào dữ liệu về những vụ phạm tội đã được trình báo cho cảnh sát và được chứng thực là có xảy ra.