Hội đàm Mỹ - Trung: Ngày đầu không đột phá

Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Tập Cập Bình hôm 7-6 đã đồng ý cùng hành động để giải quyết những tranh cãi về an ninh mạng, vốn được coi là vấn đề nóng bỏng giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới Mỹ - Trung Quốc.

Tiếp ông Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh 2 ngày trên một vùng đất đầy nắng phía Nam bang California, ông Obama hoan nghênh sự “trỗi dậy hòa bình” của Trung Quốc nhưng nói rõ rằng Bắc Kinh phải xử sự theo các nguyên tắc của trật tự kinh tế thế giới như những nước lớn khác.

Mỹ thẳng thừng cho rằng tin tặc Trung Quốc đã truy cập những bí mật quân sự Mỹ - một cáo buộc mà phía Trung Quốc bác bỏ- nhưng bản thân Nhà Trắng lại đối mặt với những câu hỏi trong nước về hoạt động theo dõi thư từ, điện thoại của hàng chục triệu người dân.

Với việc ông Tập Cận Bình thực hiện chuyến thăm Mỹ đầu tiên kể từ khi được bầu làm chủ tịch Trung Quốc hồi tháng 3-2013, cả hai bên dường như muốn gây ấn tượng về một giọng điệu xây dựng tại cuộc gặp cấp cao. Thế nhưng, trong các mối quan ngại lớn nhất của Mỹ, ông Obama nói Washington muốn “một trật tự kinh tế quốc tế, nơi các quốc gia hành xử theo những nguyên tắc như nhau, nơi thương mại được xúc tiến tự do, công bằng và là nơi Mỹ - Trung Quốc cùng hành động để giải quyết những vấn đề như an ninh mạng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ”.

  Ông Obama đã không né tránh vấn đề gián điệp mạng trong ngày đầu của những cuộc họp kín. Ông Tập Cận Bình đồng ý về sự cần thiết giải quyết vấn đề này theo “cách thực tế” nhưng nhanh nhạy kéo lệch hướng đổ lỗi (của Mỹ) khi cho rằng Trung Quốc cũng là nạn nhân của các cuộc tấn công mạng.

Quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington trải qua sóng gió trong vài tháng qua do những căng kéo về tranh chấp thương mại, do vấn đề Triều Tiên, nhân quyền và những toan tính quân sự của mỗi nước trên biển. Ông Obama nói hai nước phải tạo sự cân bằng giữa đua tranh và hợp tác để vượt qua những thách thức đang chia rẽ họ, trong khi ông Tập muốn thúc đẩy hợp tác và hướng sự chú ý về uy thế của Trung Quốc.

Những phản đối của ông Obama về gián điệp mạng Trung Quốc có thể bị giảm sức nặng bởi những thông tin rằng chính phủ Mỹ đang âm thầm nghe lén điện thoại của hàng chục triệu người như một phần của nỗ lực chống khủng bố. Tuy nhiên, ông Obama phát biểu tại cuộc gặp thượng đỉnh rằng những tiết lộ về hoạt động giám sát của chính phủ Mỹ không làm hỏng nỗ lực cải thiện sự hợp tác với Trung Quốc về vấn đề an ninh mạng.

Ngày họp đầu tiên đã không mang lại đột phá quan trọng nào, thậm chí không có những thông báo cụ thể. Thế nhưng, ông Obama hoan nghênh ông Tập Cận Bình đã xua đi cái nóng và hai nhà lãnh đạo tươi cười, tạo thế cho một bức ảnh họ bắt tay nhau.

 Sẵn sàng từ bỏ sự phô trương truyền thống và những cuộc thảo luận dựa theo kịch bản trong chuyến thăm Nhà Trắng, ông Tập Cận Bình dường như phát đi tín hiệu về một cách tiếp cận mới. Các quan chức Mỹ tin rằng ông Obama và ông Tập Cận Bình sẽ phát triển một mối quan hệ cá nhân - điều không hề thấy giữa các tổng thống Mỹ và nhà cựu lãnh đạo nổi tiếng lạnh nhạt Hồ Cẩm Đào - và quan hệ đó có thể giúp làm dịu căng thẳng Trung - Mỹ.