Iraq giáng đòn cuối lên IS

Quân đội Iraq, dân quân người Kurd (Peshmerga) và các tay súng Sunni, Shiite bắt đầu chiến dịch quy mô lớn nhằm giải phóng TP Mosul, thuộc tỉnh Nineveh, khỏi tay tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng vào sáng 17-10 (giờ địa phương). Chiến dịch được sự yểm trợ của pháo binh và máy bay của liên quân do Mỹ đứng đầu.

Chỉ chừa “một lối thoát”

Hãng tin Rudaw cho biết lực lượng tham gia chiến dịch gồm gần 30.000 người, đồng thời nhận định khoảng 3.000-4.500 tay súng đang ở trong thành phố bị IS chiếm giữ từ năm 2014 này.

Dù vậy, báo Vzglyad (Nga) trích dẫn các nguồn tin khác cho rằng số lượng thành viên IS ở đó có thể lên đến 10.000 người, bao gồm cả 2.000 tay súng đánh thuê đến từ nước ngoài. Theo Tư lệnh lực lượng dân quân người Kurd, ông Jamal Iminiki, ở Mosul hiện có mặt các tay súng IS từng bị đánh bật khỏi các thành phố Ramadi, Tikrit và Baiji của Iraq trước đây.

Theo kế hoạch được đài Sky News tiết lộ, gần 4.000 dân quân người Kurd chia làm 3 cánh sẽ quét sạch phiến quân IS ở các ngôi làng phía Đông Mosul. Trong giai đoạn đầu của chiến dịch, các lực lượng phối hợp sẽ siết chặt vòng vây Mosul từ 3 hướng Bắc, Đông và Nam. Mạn Tây thành phố sẽ được cố tình bỏ ngỏ, tạo đường cho phiến quân IS chạy trốn vào sa mạc, nơi máy bay không người lái được triển khai để tiêu diệt.

Tuy nhiên, cũng có nguồn tin quân sự - ngoại giao tiết lộ với hãng tin RIA Novosti (Nga) rằng Mỹ và Ả Rập Saudi đã nhất trí bảo đảm cho khoảng 9.000 thành viên IS một lối thoát thân trước khi ra tay giải phóng Mosul. Sau đó, các tay súng chạy thoát này sẽ được tái bố trí để chiến đấu chống lại chế độ Tổng thống Bashar al-Assad ở miền Đông Syria.

Nguồn tin giấu tên giải thích sở dĩ Washington có bước đi trên vì muốn giảm nhẹ thành tựu và tầm quan trọng của Nga ở Syria. Tuy nhiên, nguồn tin này không được phối kiểm độc lập.

Một cánh dân quân người Kurd tham gia chiến dịch tái chiếm Mosul ngày 17-10. Ảnh: REUTERS

Nguy cơ khủng hoảng nhân đạo

Lầu Năm Góc nhận định chiến dịch giải phóng Mosul, thành trì lớn cuối cùng của IS ở Iraq, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc chiến chống khủng bố. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter khẳng định liên quân quốc tế sẽ hỗ trợ cuộc tấn công vào Mosul. Chỉ huy liên quân do Mỹ đứng đầu, tướng Stephen Townsend, dự báo chiến dịch có thể kéo dài nhiều tuần hoặc lâu hơn. Trước mắt, quân đội Iraq cho biết đã khiến IS chịu tổn thất nặng về người và thiết bị quân sự trong ngày đầu tiên của chiến dịch.

Tuy nhiên, để đi đến thành công cuối cùng, lực lượng quân sự do Iraq đứng đầu cần phải vượt qua một số trở ngại mang tính nội bộ, nhất là vai trò của các tay súng Shiite. Đây là vấn đề cực kỳ nhạy cảm khi tỉnh Nineveh có phần lớn cư dân là người Sunni. Lực lượng người Shiite từng bị cáo buộc đàn áp người Sunni khi tham gia chiến dịch quân sự tại những địa phương khác. Trong động thái trấn an người dân ở Mosul, Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi ngày 17-10 khẳng định chỉ có lực lượng của chính phủ mới được phép tiến vào thành phố này.

Một thách thức lớn khác đối với chiến dịch là số phận của khoảng 1,5 triệu người dân ước tính đang có mặt bên trong Mosul, nhất là khi IS có “truyền thống” sử dụng cư dân địa phương làm lá chắn sống. Ông Stephen O’Brien, Phó Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc phụ trách các vấn đề nhân đạo, hôm 16-10 bày tỏ lo ngại sâu sắc về nguy cơ dân thường ở Mosul mắc kẹt giữa 2 làn đạn.

Liên Hiệp Quốc còn cảnh báo nguy cơ nổ ra cuộc khủng hoảng tị nạn, nhân đạo nghiêm trọng khi người dân tìm cách chạy khỏi Mosul để tránh bom đạn. Tuy nhiên, theo đài CNN, con đường rời khỏi thành phố này đang đầy rẫy những hiểm họa chết người, từ các tay súng bắn tỉa, bom mìn cho đến sự đói khát.