Đề xuất ngân sách 1.150 tỉ USD do chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump trình lên quốc hội ngày 16-3 sẽ cắt giảm đáng kể chi tiêu của hàng chục cơ quan liên bang để tăng chi tiêu quốc phòng lên mức lớn chưa từng thấy kể từ thời Tổng thống Ronald Reagan.
Ưu tiên quốc phòng hơn ngoại giao
Trong cuộc họp báo hôm 15-3, ông Mick Mulvaney, Giám đốc Văn phòng Quản lý ngân sách của Tổng thống Trump, mô tả đây là một bản “ngân sách quyền lực cứng” - nghĩa là chính quyền ưu tiên chi tiêu quốc phòng hơn ngoại giao và viện trợ nước ngoài.
Theo bản đề xuất có tên “Nước Mỹ trên hết: Kế hoạch ngân sách để nước Mỹ vĩ đại một lần nữa” này, ngân sách dành cho Lầu Năm Góc tăng thêm 10%, lên 639 tỉ USD. Ngược lai, ngân sách tổng cộng 19 cơ quan trong các lĩnh vực giáo dục, môi trường, y tế, viện trợ nước ngoài... bị cắt giảm với con số tương ứng là 54 tỉ USD. Trong đó, ngân sách cho Cơ quan Bảo vệ môi trường (EPA) bị giảm nhiều nhất, lên tới hơn 31% (2,6 tỉ USD).
Người đứng đầu nghiệp đoàn đại diện các nhân viên EPA John O’Grady lên tiếng chua chát rằng cơ quan này vốn đã “không đủ ăn” vì ngân sách eo hẹp, đề xuất cắt giảm thêm của chính quyền chẳng khác nào tước nốt cả “bánh mì và nước cầm hơi”. Một mục tiêu bị cắt giảm đáng kể khác là Bộ Ngoại giao, bị đề xuất giảm 28% ngân sách (10,9 tỉ USD). Trong số này, chi tiêu viện trợ nước ngoài bị giảm 38%.
Theo Reuters, ngoài ngân sách quốc phòng, ngân sách cho Bộ An ninh Nội địa cũng tăng 7%, lên 44,1 tỉ USD. Chính quyền ông Trump cũng đề xuất quốc hội chi thêm 1,5 tỉ USD cho việc xây dựng bức tường ở biên giới với Mexico trong tài khóa 2017 và thêm 2,6 tỉ USD cho tài khóa 2018 (bắt đầu vào ngày 1-10 tới).
Sắc lệnh nhập cư lại gặp khó
Theo AP, đề xuất ngân sách trên đang vấp phải sự chống đối mạnh mẽ của phe Dân chủ bởi phần lớn “nạn nhân” là những chương trình “con cưng” của đảng này, như năng lượng tái tạo, nghiên cứu biến đổi khí hậu, các dự án nhà ở tái định cư. Trong khi đó, lãnh đạo đa số của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện, ông Mitch McConnell và Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Bob Corker nhất quyết phản đối cắt giảm viện trợ nước ngoài. Chính quyền của ông Trump cần đạt thỏa thuận với quốc hội trước khi dự luật chi tiêu tạm thời của chính quyền hết hạn vào ngày 28-4 để tránh nguy cơ chính phủ phải đóng cửa một phần.
Cùng ngày, sắc lệnh hành pháp mới về nhập cư của tổng thống Trump bị tạm ngưng trên toàn quốc sau phán quyết của thẩm phán liên bang Derrick Watson tại bang Hawaii. Các luật sư bang Hawaii - vốn thuộc số 5 bang nộp đơn kiện sắc lệnh nhập cư thứ hai của ông Trump - lập luận rằng sắc lệnh mới ký ban hành hôm 6-3 và dự kiến có hiệu lực ngày 16-3 tiếp tục vi phạm Hiến pháp Mỹ do kỳ thị tôn giáo. Bang này cũng cho rằng lệnh cấm sẽ gây thiệt hại cho ngành du lịch cũng như việc thu hút sinh viên và người lao động nước ngoài. Tổng thống Trump lập tức chỉ trích phán quyết là “sự lạm quyền tư pháp chưa từng có tiền lệ” tại Mỹ và thề sẽ theo đuổi sắc lệnh nhập cư đến cùng, cho dù có phải đưa vụ kiện lên Tòa án Tối cao.
Thẩm phán liên bang Theodore D. Chuang ở Maryland ngày 16-3 đã đình chỉ một phần quan trọng trong sắc lệnh là cấm nhập cảnh đối với người dân 6 nước Hồi giáo trong 90 ngày. Ông Chuang giữ phần còn lại của sắc lệnh là dừng hoàn toàn chương trình nhận người tị nạn trong 120 ngày.
Bỏ chính sách “tái cân bằng”?
Chuyến công du châu Á đầu tiên không được hoành tráng như những người tiền nhiệm của tân Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson phần nào báo hiệu những thay đổi so với thời Tổng thống Barack Obama.
Trong động thái khác thường, nếu không muốn nói là “chưa từng có tiền lệ”, ngoại trưởng Mỹ bắt đầu chuyến đi hôm 15-3 trên “một chiếc máy bay nhỏ”, mang theo một phóng viên và chỉ tiến hành một cuộc họp báo ngắn tại mỗi chặng dừng chân ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc. Những chuyến đi tương tự của 2 người tiền nhiệm gần đây - bà Hillary Clinton và ông John Kerry - có quy mô lớn hơn nhiều, qua đó nêu bật cam kết của Mỹ đối với khu vực sau giai đoạn hoài nghi hoặc thù địch cũng như bảo đảm thông điệp của Washington được chuyển tải cả trong và ngoài nước.
Dù vậy, chuyến công du của ông Tillerson hóa ra lại không quá “lạ” nếu tính đến những gì Tổng thống Mỹ Donald Trump đã, đang và sẽ làm kể từ khi nhậm chức để “dỡ bỏ” một loạt di sản về mặt đối nội và đối ngoại của ông Obama. Về đối ngoại, một trong những bước đi đáng chú ý đầu tiên của ông Trump ngay sau khi vào Nhà Trắng là ký ban hành sắc lệnh rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), dẫn đến thắc mắc là có phải chính quyền mới ở Mỹ không còn mặn mà “xoay trục” sang khu vực này?
Theo trang Politico, chính quyền ông Trump vẫn đang trong giai đoạn định hình chính sách châu Á giữa lúc nơi đây có không ít biến động, từ chương trình hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên cho đến các tranh chấp lãnh hải. “Họ không có một chiến lược châu Á mạch lạc, còn châu Á đang nỗ lực tìm hiểu chính quyền Mỹ thời ông Trump muốn gì” - ông Ely Ratner, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ, nhận định.
Cho đến giờ, điều dường như rõ ràng nhất là chiến lược trên không còn được gọi là “tái cân bằng” hoặc “xoay trục” nữa. Dù vậy, khi được hỏi về phiên bản thay thế, quyền Trợ lý ngoại trưởng Mỹ Susan Thornton vào đầu tuần này chỉ nói chung chung rằng chính quyền mới sẽ có kế hoạch riêng cho châu Á. Chỉ có điều, bà thừa nhận chưa nhìn thấy chi tiết về kế hoạch này cũng như không chắc liệu có một kế hoạch như thế hay không.
Trong nỗ lực trấn an các đồng minh ở châu Á, bà Thornton nhấn mạnh Washington vẫn “gắn kết tích cực” với khu vực dù đặc trưng của cam kết này có thể thay đổi. Một số chuyên gia cũng cho rằng ngay cả khi những cái tên nghe quen tai biến mất thì vẫn còn đó những yếu tố ngoại giao, quân sự và kinh tế góp phần thúc đẩy chính sách của Mỹ về châu Á thời gian qua. “Điều rõ ràng là khi nói về đối ngoại, chính quyền ông Trump vẫn muốn xem châu Á là trên hết. Chính quyền này đã nói ngay từ ngày đầu tiên hình thành rằng một lập trường cứng rắn hơn đối với Trung Quốc sẽ đóng vai trò quan trọng của chiến lược châu Á” - ông Harry J. Kazianis, chuyên gia về an ninh châu Á tại Trung tâm Lợi ích quốc gia (Mỹ), nhận định với tờ The Washington Post.
Hoàng Phương
và quét mã QR
Bình luận (0)