Nhà dột từ nóc

Cáo buộc mới nhất, theo tờ báo hàng đầu Brazil O Globo, là Tổng thống Temer đã đồng ý trả tiền cho một cựu thượng nghị sĩ đang ngồi tù để "đổi lấy sự im lặng".

Trong khi Tổng thống Temer phủ nhận thì Tòa án Tối cao Brazil hôm 19-5 công bố một bản lời khai với cáo buộc ông, cùng 2 cựu Tổng thống Dilma Rousseff và Luiz Inacio Lula da Silva, đã nhận hàng triệu USD của đút lót, theo Reuters.

Ngay lập tức, biểu tình bùng nổ khắp các thành phố Brazil, còn phe đối lập đòi ông Temer từ chức hoặc bị luận tội. Tuy nhiên, với việc nhiệm kỳ của ông kết thúc vào năm sau, một tiến trình luận tội kéo dài và nhiều hệ lụy có vẻ không phải lựa chọn được mong đợi - như nhận định của bà Laura Randall, chuyên gia tại Trường ĐH New York (Mỹ) kiêm đồng chủ tịch Trường ĐH Columbia (Brazil).

Ông Temer từ ghế phó tổng thống đã nhậm chức tổng thống Brazil vào tháng 9 năm ngoái sau khi người tiền nhiệm Rousseff bị luận tội.

Biểu tình phản đối Tổng thống Michel Temer ở TP Sao Paulo – Brazil trong tuần này Ảnh: EPA

Không chỉ Tổng thống Temer mà cả nội các non trẻ của ông cũng ngụp lặn trong bê bối. Mới tháng trước, cả Brazil choáng váng khi Tòa án Tối cao cho phép điều tra tổng cộng 108 quan chức cấp cao về các cáo buộc tham nhũng, rửa tiền và lừa đảo, bao gồm: 8 bộ trưởng, 24 thượng nghị sĩ và 42 hạ nghị sĩ (trong đó có cả chủ tịch thượng viện và hạ viện).

Theo báo Washington Post, tất cả 5 cựu tổng thống hiện còn sống của Brazil cũng có tên trong danh sách, đó là ông Lula da Silva, bà Rousseff, ông Fernando Henrique Cardoso, ông Jose Sarney và ông Fernando Collor de Mello.

Cuộc điều tra mang bí danh "Lava Jato" (hay "Rửa xe") này là kết quả của lời khai từ các cựu lãnh đạo cấp cao thuộc Odebrecht, tập đoàn xây dựng lớn nhất Brazil nằm ở trung tâm đại án tham nhũng 2 tỉ USD thường xuyên "được" lên trang bìa của báo chí trong nước suốt 3 năm qua. Càng không biết nên khóc hay cười khi gần như tất cả ứng viên tiềm năng cho cuộc bầu cử tổng thống Brazil năm 2018 đều... ít nhiều dính vào vụ án tham nhũng "khủng" nhất lịch sử nước này.

"Những gì chúng ta thấy ở Brazil những năm gần đây là tham nhũng không chỉ chuyển từ bệnh địa phương thành bệnh dịch mà nó còn từ bệnh dịch thành (bệnh) có hệ thống" - ông Marcos Troyjo, chuyên gia của Trường ĐH Columbia, nhận định với tờ Los Angeles Times.

Chính trị khủng hoảng kéo theo kinh tế bấp bênh. Nhưng kinh tế cũng chính là khe cửa hẹp giúp ông Temer "sống sót". Chuyên gia Troyjo chỉ ra: "Dù thích hay không thích ông Temer, bạn cũng phải thừa nhận kinh tế Brazil dưới thời ông ấy đã ổn định hơn".

Theo các nhà phân tích, Brazil hiện đã khống chế được lạm phát và cải thiện việc điều hành ở một số doanh nghiệp nhà nước. Tổng thống Brazil còn đề xuất các biện pháp cải cách an sinh xã hội, lao động và hệ thống thuế. Dù vậy, việc chánh văn phòng tổng thống, bộ trưởng ngoại giao, bộ trưởng thương mại và bộ trưởng nông nghiệp đang bị điều tra có thể khiến các kế hoạch ổn định kinh tế của ông Temer đi vào ngõ cụt. Tình hình càng bế tắc khi cuộc điều tra cũng tỉa dần sự ủng hộ dành cho ông Temer trong quốc hội.

Nếu có điểm sáng nào cho thực trạng ảm đạm ở Brazil lúc này, theo nhiều nhà phân tích, là sự thắng thế của các thể chế dân chủ - thể hiện qua niềm tin dành cho các thẩm phán và công tố viên trẻ tuổi nói riêng, hệ thống tư pháp nói chung. "Đây là cuộc tấn công lớn nhằm vào tham nhũng ở Brazil. Sự ủng hộ dành cho việc điều tra các hành động sai trái trong giới chính trị đang lớn mạnh. Người dân Brazil thường rành tên các cầu thủ bóng đá nhưng nay họ còn nhớ tên các thẩm phán" - ông Paulo Sotero, Giám đốc Trung tâm Học giả quốc tế Woodrow Wilson (Brazil), nhận xét.