Nhật Bản cầu cứu lao động nước ngoài

Nhập cư là chủ đề nhạy cảm ở Nhật Bản, nơi phe bảo thủ coi trọng tính thuần nhất văn hóa trong lúc chính khách sợ mất phiếu từ những cử tri sợ mất việc làm về tay người lao động nước ngoài. “Dư luận trong nước rất dị ứng với vấn đề nhập cư. Bất kỳ chính trị gia nào cũng biết rõ điều này” - ông Takeshi Noda, cố vấn của Ủy ban Đặc biệt về lao động nước ngoài, nói.

Không giống như ở Mỹ, nơi tỉ phú Donald Trump lấy chuyện nhập cư làm vấn đề bầu cử, Nhật Bản hầu như không nói nhiều về chuyện này. Tuy nhiên, chính điều này khiến sự đa dạng văn hóa, sắc tộc dường như trở thành mối đe dọa lớn ở Nhật Bản; dù Tokyo không đối mặt cuộc khủng hoảng nhập cư đang khiến châu Âu khổ sở, tranh cãi tại những khu vực khác ít nhiều tác động đến suy nghĩ của người Nhật về vấn đề này. Các nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đưa ra các đề xuất về nhập cư cách đây gần 10 năm nhưng tất cả đều bị gạt bỏ. Kể từ đó, tình trạng thiếu hụt lao động ngày càng trầm trọng giữa lúc dân số đang lão hóa nhanh chóng.

Người nước ngoài tham gia một buổi nói chuyện về cơ hội việc làm do nhà chức trách TP Hamamatsu - Nhật Bản tổ chức gần đây Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Nhu cầu về lao động đang ở mức cao nhất trong 24 năm qua, được thúc đẩy bởi nỗ lực tái thiết sau thảm họa động đất, sóng thần năm 2011 và hoạt động xây dựng để chuẩn bị cho Thế vận hội năm 2020… Điều này giúp số lượng lao động nước ngoài tại Nhật tăng 40% kể từ năm 2013. Tuy nhiên, những quy định ngặt nghèo về thị thực khiến số lao động nước ngoài chỉ mới chiếm 1,4% lực lượng lao động ở Nhật Bản.

Cho đến giờ, các biện pháp thu hút lao động nước ngoài tập trung vào việc nới lỏng điều kiện nhập cư cho người lao động có tay nghề cao cũng như mở rộng hệ thống “thực tập sinh” được thiết kế để chia sẻ công nghệ với các nước đang phát triển. Giờ đây, LDP muốn đi xa hơn khi đề xuất tiếp nhận lao động nước ngoài trong những lĩnh vực đang thiếu hụt nhân lực, như nông nghiệp, điều dưỡng…, trong lúc để ngỏ khả năng cho phép những người này xin cư trú lâu dài.

Dù LDP nhấn mạnh đề xuất của họ không nên bị hiểu nhầm là “chính sách nhập cư” nhưng một số chuyên gia nhận định một bước đi như thế chỉ còn là vấn đề thời gian. “Đối mặt thực trạng dân số sụt giảm, chính phủ đang thay đổi lập trường và bắt đầu hướng đến một chính sách nhập cư thực sự” - cựu Giám đốc Sở Di trú Tokyo Hidenori Sakanaka nhận định.