Phương Tây - Iran leo thang căng thẳng

Ông Mohsen Rezai, chỉ huy cấp cao Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC), hôm 5-7 cho rằng Iran nên bắt giữ tàu chở dầu của Anh nếu tàu chở dầu Grace 1 của Iran bị bắt ngoài khơi Gibraltar không được trả tự do ngay lập tức. Quan chức này viết trên mạng Twitter: "Trong 40 năm lịch sử, Iran chưa bao giờ khởi xướng hành động thù địch trong bất kỳ cuộc chiến nào nhưng cũng chưa bao giờ do dự đối phó những kẻ bắt nạt".

Hãng thông tấn nhà nước Iran (IRNA) dẫn lời một quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao rằng việc Thủy quân lục chiến Anh bắt tàu chở dầu Iran ở eo biển Gibraltar là một hành động "cướp biển", chứng tỏ London đang thực hiện theo các chính sách thù địch của Washington.

Phía Iran đã có những phản ứng gay gắt sau khi lực lượng thực thi pháp luật Gibraltar, vùng lãnh thổ hải ngoại của Anh, bắt tàu chở dầu Iran có tải trọng 300.000 tấn vào sáng 4-7 cùng với sự hỗ trợ của Thủy quân lục chiến Hoàng gia Anh. Chính quyền Gibraltar cho rằng con tàu đang chở dầu từ Iran đến Syria vi phạm lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU).

Thủy quân lục chiến Anh tham gia bắt tàu chở dầu Iran ở eo biển Gibraltar hôm 4-7Ảnh: EPA

Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi, Iran hôm 4-7 đã triệu Đại sứ Anh tại Iran để phản đối vụ bắt tàu Grace 1 bất hợp pháp và yêu cầu lập tức thả tàu. Tại buổi triệu tập, Iran đã trao cho Đại sứ Anh các tài liệu cho thấy con tàu đang quá cảnh đến một điểm cho phép chứ không phải đến Syria như cáo buộc của Gibraltar.

Trước đó, quyền Bộ trưởng Ngoại giao Tây Ban Nha Josep Borrell cho rằng tàu chở dầu Iran bị bắt theo yêu cầu của Mỹ. Tuy nhiên, trong cuộc gặp với Bộ Ngoại giao Iran, đại sứ Anh khẳng định London không thực hiện theo các lệnh trừng phạt đơn phương mà Mỹ đưa ra. Trong khi đó, theo đài CNN, Thủ hiến vùng lãnh thổ Gibraltar, ông Fabian Picardo, cho rằng Grace 1 đang chuyển dầu thô đến nhà máy lọc dầu Baniyas ở Syria và đây là tài sản của một thực thể đang bị EU trừng phạt ở Syria.

Bộ Quốc phòng Anh hôm 5-7 khen ngợi vụ bắt giữ, gọi đây là hành động kiên quyết của chính quyền Gibraltar trong việc thực thi các lệnh trừng phạt của EU nhằm vào Syria. Phản ứng trước thông tin tàu chở dầu Iran bị bắt giữ, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton gọi đây là "tin tuyệt vời". Theo Reuters, Iran từng sử dụng Grace 1, vốn được xem là siêu tàu chở dầu để vận chuyển dầu thô tới Singapore và Trung Quốc bất chấp lệnh trừng phạt đơn phương của Washington đối với Tehran.

Theo kênh Al Jazeera, EU đã cấm các chuyến hàng chở dầu đến Syria kể từ năm 2011 nhưng đây là lần đầu tiên một tàu chở dầu bị bắt giữ trên biển. "Đây là lần đầu tiên EU làm điều gì đó công khai và gây hấn như vậy. Điều này có thể được hiểu là tín hiệu cho cả Syria và Iran, cũng như Mỹ, rằng châu Âu thực thi nghiêm túc các biện pháp trừng phạt và EU cũng có thể đáp trả chính sách bên miệng hố chiến tranh của Iran liên quan đến các cuộc đàm phán hạt nhân đang diễn ra" - ông Matthew Oresman, một đối tác của Công ty luật Pillsbury Winthrop Shaw Pittman, người tư vấn cho các công ty về các biện pháp trừng phạt, cho biết.

Vụ bắt tàu Iran xảy ra vào thời điểm nhạy cảm khi EU đang tìm cách phản ứng phù hợp sau khi Tehran thông báo vượt qua mức giới hạn về dự trữ urani làm giàu ở cấp độ thấp được thiết lập trong thỏa thuận hạt nhân 2015.