Shangri-La nóng lên trước giờ đối thoại

Tại Đối thoại Shangri-La (SLD) dự kiến diễn ra ở Singapore từ ngày 3 đến 5-6, các bộ trưởng quốc phòng, lãnh đạo và chuyên gia quân sự từ châu Á - Thái Bình Dương và các khu vực khác sẽ tập trung thảo luận một loạt vấn đề, từ tình hình biển Đông, thách thức an ninh ở châu Á cho đến di cư, chủ nghĩa khủng bố, chương trình hạt nhân Triều Tiên...

Biển Đông vẫn là tâm điểm

Hội nghị năm nay diễn ra giữa lúc Trung Quốc tăng cường bồi lấn và quân sự hóa phi pháp ở biển Đông khiến tình hình khu vực ngày càng u ám. Một báo cáo của Lầu Năm Góc trong tháng 5 cho biết Trung Quốc đã bổ sung 1.300 ha đất tại 7 bãi đá đang chiếm giữ trái phép trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Ngoài ra, việc Tòa Trọng tài Thường Trực (PCA) tại The Hague - Hà Lan ra phán quyết về vụ Philippines kiện những yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh ở biển Đông cũng khiến các nước thêm căng thẳng.

Chính vì thế, cuộc đối đầu Mỹ - Trung chắc chắn là tâm điểm tại SLD sắp tới. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter ngày 31-5 đã lên đường dự hội nghị an ninh này. Tại Singapore, phái đoàn Mỹ có thêm sự hiện diện của Đô đốc John Richardson, Tư lệnh phụ trách các hoạt động hải quân Mỹ và Đô đốc Harry Harris, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương.

Ông Carter dự kiến có bài phát biểu quan trọng ngày 4-6 tại SLD. Ngoài ra, theo Bộ Quốc phòng Mỹ, ông Carter sẽ có một số cuộc gặp song phương bên lề, trong đó có hội đàm với người đồng cấp Nhật Bản Gen Nakatani.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Ashton Carter phát biểu tại Đối thoại Shangri-La vào năm ngoái Ảnh: AP

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 2-2015, ông Carter thường chỉ trích mạnh mẽ tham vọng bành trướng của Bắc Kinh ở biển Đông, bao gồm những phát biểu cứng rắn tại SLD năm ngoái. Hôm 27-5, ông chủ Lầu Năm Góc tiếp tục cảnh báo Trung Quốc có nguy cơ tạo ra “Vạn Lý Trường Thành tự cô lập” thông qua những động thái khiêu khích các nước láng giềng.

Nhấn mạnh mọi quốc gia có quyền tự do đi lại và giao thương trên biển Đông, ông Carter khẳng định Mỹ cam kết duy trì những quyền này và tìm kiếm giải pháp hòa bình cho tranh chấp ở biển Đông.

Bắc Kinh bất ngờ mềm mỏng

Không chịu ngồi yên, Trung Quốc hôm 30-5 đã chỉ trích phát biểu của ông Ashton Carter chứa đựng tư tưởng chiến tranh lạnh, đồng thời là vỏ bọc cho kế hoạch triển khai thêm lực lượng quân sự ở châu Á - Thái Bình Dương của Washington.

Trong lúc vẫn cứng rắn với Mỹ, Trung Quốc lại bất ngờ mềm mỏng với Philippines. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cuối ngày 30-5 gửi thông điệp chúc mừng đến tân Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, đồng thời bày tỏ hy vọng quan hệ song phương sẽ được cải thiện nhờ nỗ lực của hai bên. Trước đó 2 ngày, ông Duterte tuyên bố Trung Quốc phải tuân thủ phán quyết của PCA ngay cả khi Manila tìm kiếm đầu tư của Bắc Kinh để thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng.

Đề cập tình hình biển Đông hiện nay, TS Carla Freeman, Giám đốc Viện Chính sách Đối Ngoại (Mỹ), cho rằng các quốc gia ASEAN cần phải nỗ lực và đoàn kết nhiều hơn để cùng Trung Quốc tìm giải pháp. Phát biểu tại một sự kiện ở Malaysia hôm 30-5, bà Freeman tiết lộ Mỹ có thể đóng vai trò trung gian trong quá trình thương thảo giữa Trung Quốc và ASEAN về vấn đề biển Đông.