Tổng thống Nam Phi nếm mùi "thế hệ tự do"

Trước đó cùng ngày, đụng độ xảy ra giữa sinh viên biểu tình với cảnh sát, khiến lực lượng chức năng phải bắn đạn cao su, hơi cay và lựu đạn gây choáng. Một số sinh viên đã ném đá vào cảnh sát, thậm chí phóng hỏa Tòa nhà chính phủ ở thủ đô Pretoria để yêu cầu Tổng thống Zuma bước ra ngoài giải quyết vấn đề.

Tuy nhiên, ông Zuma án binh bất động do các quan chức an ninh lo sợ cho sự an toàn của ông. Một quan chức an ninh chia sẻ với hãng tin Reuters: “Chúng tôi nghĩ rằng Tổng thống sẽ không an toàn khi xuất hiện. Nhiều sinh viên tay lăm lăm hòn đá”.

Hàng ngàn sinh viên biểu tình bên ngoài Tòa nhà chính phủ hôm 23-10. Ảnh: AP

Sau đó, phát biểu tại một cuộc họp báo chớp nhoáng sau cuộc gặp với các lãnh đạo sinh viên và giới chức các trường đại học tại Tòa nhà chính phủ, Tổng thống Zuma khẳng định: “Chúng tôi đã nhất trí sẽ không tăng học phí đại học trong năm 2016”.

Ngay sau thông báo này, một số trong hơn 12.000 sinh viên tụ tập tại Tòa nhà chính phủ hoan nghênh song một số vẫn lo lắng. “Đây chỉ là chiến thắng một phần và chúng tôi chỉ có thể tạm an toàn” - Busisiwe Mashiqa, 29 tuổi, sinh viên của Trường ĐH Fort Hare nói. Sinh viên Kenneth Matshili, 21 tuổi, hy vọng: “Mọi thứ có thể được giải quyết dứt điểm. Tôi thực tình mong được hưởng nền giáo dục miễn phí”.

Kế hoạch tăng học phí - không vượt quá 6% so với hiện nay - mà Bộ trưởng Giáo dục Đại học và Đào tạo Blade Nzimande đề nghị đã gây ra phản ứng giận dữ của sinh viên suốt tuần qua. Reuters gọi đây là sự chứng tỏ sức mạnh lần đầu tiên của thế hệ "sinh ra trong tự do".

Học phí ở Nam Phi khác nhau tùy theo trường đại học, mức cao nhất lên tới 60.000 rand (4,500 USD) một năm ở trường y. Tăng trưởng kinh tế chậm kể từ đợt suy thoái năm 2009 buộc chính phủ cắt giảm chi tiêu, qua đó thu hẹp các khoản trợ cấp cho sinh viên.

Nhà cố vấn chính trị Nic Borain cho rằng cuộc biểu tình đã ảnh hưởng đến hình ảnh, tín nhiệm đối với đảng cầm quyền Đại hội dân tộc Phi (ANC) trước thềm cuộc bầu cử địa phương năm 2016. “Hoãn tăng học phi trong 1 năm rõ ràng không phải là một giải pháp bền vững. Đây vẫn là cuộc khủng hoảng đối với chính phủ” - ông nói.