Ngày 24-8, Hội nghị đại biểu Quốc hội (QH) hoạt động chuyên trách đã tiến hành thảo luận về dự án Bộ luật Dân sự (sửa đổi).
Trong đó, đáng chú ý là hiện còn ý kiến trái chiều quanh quy định về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc bảo vệ quyền dân sự, cụ thể là toà không được từ chối giải quyết tranh chấp dân sự với lý do không có điều luật quy định mà phải áp dụng tập quán, tương tự pháp luật và lẽ công bằng để xử lý.
Không đồng tình với quan điểm toà không được từ chối giải quyết khi không có điều luật quy định, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng An ninh Trần Đình Nhã đặt vấn đề: “Quy định như dự thảo luật có phải là bước lùi trong xây dựng nhà nước pháp quyền?”. “Chúng ta nói ở khắp nơi việc xây dựng Nhà nước pháp quyền đảm bảo công dân sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Cơ quan nhà nước cũng phải xử lý theo pháp luật chứ không phải theo cái không phải pháp luật. Cứ thả ra như vậy thì nhiều vấn đề hệ luỵ rất khó xử lý. Nên chăng thành lập một toà kiểu Toà án Hiến pháp để xử lý những vấn đề này, để sau khi xét xử những vụ việc chưa có điều luật áp dụng thì tổng hợp thành án lệ”- ông Nhã đề nghị.
Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) nhìn nhận việc áp dụng tập quán, lẽ công bằng để bảo đảm quyền con người, quyền công dân là tốt nhưng phải đặt trong hoàn cảnh Việt Nam hiện nay. “Chúng ta tin thẩm phán nhưng liệu đội ngũ này có đủ trình độ, điều kiện để thực hiện không, nếu không lại rối”- ông Hồng lo ngại.
Theo ông Hồng, báo cáo của toà án cho thấy số lượng án chưa xử được, án tồn đọng rất nhiều dù có điều luật nên cần cân nhắc khi toà xử cả những việc chưa có điều luật.
Phó Trưởng Đoàn đại biểu QH Thanh Hoá, đại biểu Lê Nam cũng cho rằng trong điều kiện hiện nay mà giao toàn quyền cho thẩm phán chủ động quyết định áp dụng tương tự pháp luật, tập quán pháp là không khả thi vì nước ta có nhiều dân tộc và đặc điểm vùng miền cũng khác nhau. Ngoài ra, trình độ, kinh nghiệm và bản lĩnh của thẩm phán giữa cấp huyện và các cấp cao hơn chưa đồng đều. Ông Nam đề nghị giao Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân (TAND) Tối cao tổng kết áp dụng để đảm bảo thống nhất, công bằng.
Theo đại biểu Đỗ Văn Đương (TP HCM), nhà nước pháp quyền là cơ quan nhà nước chỉ được làm cái gì mà luật quy định. “Nói một câu toà vẫn phải xử thì rất hay, người dân nào nghe cũng thích nhưng thực tế có phải vậy đâu. Công lý thì phải là sự thật và theo pháp luật, phải có “cái cân”. Nếu chưa có điều luật thì giao Uỷ ban Thường vụ QH ban hành pháp lệnh hoặc Hội đồng thẩm phán khẩn trương tổng hợp, hướng dẫn cụ thể để làm căn cứ cho việc xét xử” - ông Đương đề xuất.
“Mổ xẻ” sự cách tiếp cận của ban soạn thảo, Phó Trưởng Đoàn đại biểu QH TP HCM Trần Du Lịch cho rằng toà án từ chối giải quyết vì chưa có điều luật là không thể chấp nhận. “Nhân danh công lý, lẽ phải mà nói thẩm phán không biết xử kiểu gì thì không nên làm thẩm phán. Cứ nói do trình độ này kia nhưng có việc người ta làm vài trăm năm rồi không lẽ Việt Nam nay không làm được. Người dân không chấp nhận ông làm thẩm phán mà từ chối giải quyết. Cần quyết định nội dung này”- ông Lịch đề nghị.
Ủng hộ, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) đề nghị Chính phủ cần sớm hướng dẫn, tập hợp để giúp thẩm phán có căn cứ và niềm tin tập quán đó là đúng. “Toà phải thụ lý chứ để dân chạy lòng vòng thì chết. Có thời dân cứ lên viện kiểm sát thì viện lại đẩy sang toà. Anh phải thụ lý, còn anh tuyên thua hay thắng là khác”- ông Thuyền bày tỏ.
Tham gia thảo luận, Phó Chánh án TAND Tối cao Tống Anh Hào nhấn mạnh Hiến pháp quy định toà bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân nên toà phải xử lý. “Nhà nước không xử lý thì rồi người dân vẫn phải tự xử lý thì ảnh hưởng đến trật tự xã hội. Do đó quy định toà không được từ chối giải quyết là bước tiến để toà thực hiện quyền tư pháp, đáp ứng thực tế” - ông Hào nói.
Trước nhiều ý kiến băn khoăn rằng không có điều luật cụ thể thì thẩm phán xử lý thế nào, ông Tống Anh Hào cho biết luật hiện hành vẫn cho phép áp dụng tập quán, tương tự pháp luật và lẽ công bằng. Lẽ công bằng thuộc về nguyên tắc chung của cuộc sống, của xã hội, chính sách chung của Đảng, Nhà nước... thì thẩm phán cũng có thể căn cứ mà xét xử. Về trình độ thẩm phán, Phó Chánh án TAND Tối cao hứa sẽ từng bước nâng cao trình độ, tổ chức đào tạo, quy hoạch. “Toà án nhận việc này là trách nhiệm nặng nề nhưng vì bảo vệ công lý thì toà không thể từ chối” - ông Hào quả quyết.
Trước hàng loạt ý kiến trái chiều, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đặt vấn đề: “Nhân dân đặt ra Nhà nước để giải quyết việc của dân, xưa nay vẫn thế. Anh em, người thân, đến cả tình ái cũng có khi cầm dao chém nhau thì toà phải xử cho dân. Dân kêu sao ông lại từ chối? Toà từ chối vì chưa có điều luật và nói người ta về tự giải quyết thì có được không?”.
“Hiến pháp giao toà thực hiện quyền tư pháp, quyết định đúng-sai, phải- trái. Nói không có điều luật thì không nhận, cơ quan nhà nước bảo dân về để tự giải quyết với nhau thì chẳng có trách nhiệm gì cả. Việc toà có giải quyết được hay không là của toà và ta phải tính để đảm bảo cho toà làm được. Cần bàn cái này chứ không phải bàn “đuổi” dân về” - Chủ tịch QH thẳng thắn.
Về ý kiến nói luật quy định đầy đủ mới xử, theo Chủ tịch QH, lập luận giỏi như nước Mỹ thỉnh thoảng vẫn phải ra điều luật. "Hiến pháp giao toà rồi mà anh không nhận giải quyết thì anh từ chối luôn chức năng của anh đi. Không thực hành quyền tư pháp, không xét xử thì bất thành toà án. Toà phải tìm cách mà xử, theo lẽ phải thế nào, tương tự pháp luật và tập quán ra sao để xử cho đúng. Một khi toà xử rồi là phải theo, như thế dân mới sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật được. Còn toà xử oan thì có pháp luật điều chỉnh. Toà không xử thì dân phải xử, lúc đó họ lại không coi Hiến pháp, luật pháp và anh ra gì”- Chủ tịch QH nói.
và quét mã QR
Bình luận (0)