Để thủy điện không còn sập, vỡ…

Theo nguyên lý hoạt động chung của thủy điện là nhờ chênh lệch cột nước biến thế năng thành cơ năng qua tua-bin và máy phát điện thành điện năng. Thủy điện Đạ Dâng - Đa Chomo là công trình có công suất nhỏ nhưng vì sao lại sập hầm? Phải kiểm tra hồ sơ thiết kế kỹ thuật và thiết kế thi công mới đánh giá được cụ thể nguyên nhân sự cố.

Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành nhìn ảnh chụp và mô tả ở hiện trường có 2 chỗ lún sụt đã có thể dự đoán sơ bộ sai sót là từ khâu khảo sát đánh giá địa chất công trình dẫn đến thiếu biện pháp thi công đúng đắn. Nhiều công trình đào hầm tuy-nen bị sự cố do khâu khảo sát khoan thăm dò địa chất sai quy trình, quy phạm với lý do tiết kiệm kinh phí, từ đó ảnh hưởng đến khâu thiết kế kỹ thuật và thiết kế thi công.

Quá trình thiết kế thường không đọc hết được các rủi ro khó lường cho nên bên thi công nhờ có điều kiện nhìn tận mắt thấy các lớp đất đá và nước ngầm nên phải đối chiếu với hồ sơ thiết kế để kiến nghị điều chỉnh các giải pháp kịp thời cho phù hợp với thực tế.

Khâu thi công cũng rất quan trọng, không những đòi hỏi tính chuyên nghiệp mà cả kinh nghiệm ở hiện trường. Trong quá trình thi công đòi hỏi phải luôn có sự giám sát của chuyên gia địa chất để bổ trợ nhau về mặt chuyên môn cũng như các biện pháp an toàn lao động.

Tính mạng con người là vốn quý nhất. Công việc trước tiên, khẩn cấp nhất hiện nay là tập trung mọi nguồn lực để giải cứu 12 công nhân đang mắc kẹt. Cần phải tiến hành kiểm tra khâu khảo sát và đánh giá địa chất công trình, địa chất thủy văn tại khu vực hầm có vấn đề, kể cả năng lực và kinh nghiệm của cơ quan thiết kế và thi công. Kiểm tra các biện pháp thi công, trách nhiệm của cơ quan tư vấn giám sát thi công đường hầm.

Để khách quan, có thể mời một đơn vị tư vấn độc lập tiến hành khảo sát, đánh giá làm rõ nguyên nhân và truy cứu trách nhiệm những người có liên quan đến sự cố sập hầm thủy điện này.

Trước Đạ Dâng, đã từng có nhiều vụ sập hầm thủy điện hay vỡ đập thủy điện, gây tác hại nghiêm trọng về tài sản lẫn nhân mạng nhưng khâu xử lý trách nhiệm không được tiến hành rốt ráo. Trong một giai đoạn dài phát triển nóng về thủy điện, chúng ta đã trả giá rất đắt về môi sinh và kinh tế - xã hội song tác hại của nó vẫn chưa dừng lại. Không thể cứ mỗi khi xảy ra sự cố thì mới rà soát, đánh giá và khắc phục hậu quả; phải soi xét thật kỹ ngay từ đầu từng dự án mà mạnh tay loại bỏ những dự án hại nhiều hơn lợi, nguy cơ tai nạn cao, chủ đầu tư kém năng lực… để hạn chế thấp nhất hậu họa.