Khó “lột xác” xe buýt

Đề án này có giai đoạn từ năm 2014-2017 với việc thay thế 1.680 xe mới cho những xe cũ thuộc dự án 1.318 gần hết vòng đời.

Sợ gánh thêm nợ

Theo đề án, nhà đầu tư sẽ trả trước 30% giá xe, còn lại vay của các tổ chức tín dụng. Ngoài ra, nhà đầu tư chỉ trả 5% lãi suất vay, còn lại nhà nước hỗ trợ. Thời gian hỗ trợ lãi suất chênh lệch trong vòng 7 năm. Trong đó, giá thành dự kiến cho các loại xe B40 (đứng và ngồi 40 chỗ) là 900 triệu đồng, các loại B60 và B80 lần lượt là 1,6 tỉ đồng và 2,1 tỉ đồng, riêng xe sử dụng khí gas CNG B80 là 2,5 tỉ đồng.

Đề án đầu tư 1.680 xe buýt mới trên địa bàn TP HCM đang gặp nhiều băn khoăn từ doanh nghiệp và HTX vận tải. Ảnh: TẤN THẠNH

Nói về đề án, xã viên Bùi Anh Phan, có 3 xe buýt loại B80 chạy cho HTX Quyết Thắng, phân tích: Nếu xã viên trả 30% giá trị xe, tương đương 700-800 triệu đồng thì đây là số tiền không phải nhỏ. Nếu phải vay ngân hàng để góp vào thì hóa ra toàn bộ giá trị xe đều phải vay ngân hàng, mỗi tháng lo trả lãi vay là khá nặng. Trong khi trước đây, với dự án 1.318 xe, chúng tôi chỉ trả 100 triệu đồng cho xe trị giá 900 triệu đồng. Vậy mà trong thời gian hoạt động, nhiều người vẫn bán xe do không đủ khả năng trả nợ ngân hàng. “Nếu xoay xở không được thì chỉ đầu tư 1 hoặc 2 xe mới nhưng không phải năm nay mà 2-3 năm nữa” - anh Phan cho biết.

Theo ông Nguyễn Văn Miễu, xã viên HTX Quyết Thắng, cần phải biết rõ mức chi trợ giá của nhà nước thế nào thì mới yên tâm đầu tư. Bởi nếu mức trợ giá thấp chỉ đủ trang trải hằng ngày, không có dư để sửa chữa xe, thay vỏ… thì gửi tiền vào ngân hàng chắc ăn hơn. Chưa kể, khi thay xe mới, xe cũ không biết bán cho ai. “Khả năng phải 2-3 năm nữa tôi mới thay xe mới” - ông Miễu nói.

Một số xã viên của HTX 19-5 và Liên hiệp HTX TP còn lo ngại việc thay mới xe trong giai đoạn này sẽ rất lãng phí. Theo họ, các xe của dự án 1.318 đầu tư từ năm 2003, đến nay chỉ hoạt động 11 năm, trong khi vòng đời cho phép của phương tiện này là 17-20 năm, tức còn 5-8 năm nữa mới hết hạn. Chưa kể đến hết năm 2014, xã viên mới trả dứt nợ của dự án 1.318, nếu thay xe mới thì lại gánh tiếp nợ.

Nhiều khó khăn

Ông Phùng Đăng Hải - Giám đốc Liên hiệp HTX Vận tải TP, nơi có hơn 1.000 xe buýt hoạt động - cho biết tuy than khó nhưng các nhà đầu tư đánh giá cơ chế, chính sách hỗ trợ vốn vay, lãi suất là hợp lý nên liên hiệp sẽ cố gắng huy động mọi nguồn lực tài chính của xã viên. Tuy nhiên, để dự án triển khai đúng tiến độ, còn 2 điểm băn khoăn kiến nghị TP xem xét.

Thứ nhất, về phần lãi suất do nhà nước hỗ trợ, đề nghị TP trả trực tiếp cho ngân hàng đã được chỉ định, không để nhà đầu tư tự đi xin để được hưởng lãi suất hằng năm vì sẽ rất khó khăn. Điển hình là 2 xe buýt 2 tầng hiện đang được liên hiệp quản lý, đến thời điểm này vẫn chưa nhận được tiền cấp bù lãi vay của năm 2012 mặc dù năm nào đơn vị cũng lập kế hoạch xin hỗ trợ, có văn bản kiến nghị. Ngoài ra, các xe hưởng theo Quyết định 330 năm 2003 cũng bị gối đầu tối thiểu 12 tháng. Như vậy, nhà đầu tư sẽ chịu phạt từ ngân hàng do chậm trễ trong việc thanh toán.

Thứ hai, cần tính đúng, tính đủ các chi phí hợp lý và các ưu đãi về luồng tuyến, mức trợ giá cũng như thời gian trợ giá ổn định ít nhất từ 7 năm trở lên để nhà đầu tư yên tâm trong suốt thời gian trả vốn - lãi vay. Nếu gặp sự cố như tai nạn, hư hỏng hoặc các yếu tố khách quan khiến xe phải tạm dừng hoạt động thì thời gian trả vốn - lãi vay cần kéo dài thêm.

Theo bà Tống Thị Thu Thanh, Phó Chủ nhiệm HTX Quyết Thắng, việc không được nhận cấp bù lãi suất đúng hạn gây rất nhiều khó khăn cho nhà đầu tư bởi chính các xã viên sợ bị ngân hàng phạt phải bỏ tiền túi ra đóng trước, nhiều trường hợp vay mượn để đóng lãi ngân hàng khiến nợ chồng nợ.