Không thể nói thủy điện vô can !

Bão số 9 và số 11 rồi mưa lũ sau bão đã gây thiệt hại nặng nề ở các tỉnh miền Trung. Hiện có nhiều ý kiến về nguyên nhân gây nên thiệt hại lớn về người, tài sản cũng như tại sao lũ quá lớn, như: do biến đổi khí hậu, thủy điện xả lũ, phá rừng...

Ngập lụt ở TP Tuy Hòa - Phú Yên sau bão số 11. Ảnh: Q. Khương

 Cần làm rõ nguyên nhân

Đại biểu Quốc hội Hồ Quốc Dũng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, kiến nghị: “Chính phủ cần cử đoàn kiểm tra và chỉ đạo các ngành chức năng sớm làm rõ, nhận diện đúng bản chất của đợt mưa lũ lịch sử vừa qua. Xác định rõ nguyên nhân ngoài việc làm rõ trách nhiệm, điểm yếu để điều chỉnh còn thể hiện trách nhiệm trước nhân dân miền Trung. Người dân rất bức xúc trước cảnh người mất, tài sản trôi theo lũ mà không biết do đâu”.

Theo ông Dũng, điều đáng nói là chỉ trong một thời gian ngắn, miền Trung và Tây Nguyên đã phát triển quá nhanh số lượng thủy điện, hiện có tới trên 400 công trình. Do đó, cần phải đánh giá hết mặt lợi và hại của các công trình này. Ông Dũng nhận xét: “Một bất cập nữa là việc hậu kiểm, giám sát các thủy điện có làm đúng quy trình, quy hoạch, thiết kế (tích nước, xả nước...) không thì lại chưa làm tốt”.

Ông Dũng cho biết: “Tôi ở UBND tỉnh nhưng chưa từng thấy ai liên hệ về việc quản lý, vận hành hồ thủy điện, thủy lợi. Việc xả lũ cần phối hợp chặt chẽ với địa phương liên quan, như: thông báo ngày giờ, lưu lượng... để địa phương có phương án di dân, bảo vệ tài sản của dân. Chưa kể đến mùa khô, các thủy điện trữ nước gây khô cạn đồng ruộng hạ lưu. Các hồ thủy điện không liên hệ, phối hợp với cơ quan khí tượng thủy văn thì biết đường nào để chống cạn nước mùa kiệt và chống lũ mùa mưa bão?”.

Chính phủ phải giám sát

Trong khi đó, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam, ông Ngô Văn Minh, thẳng thắn: “Thủy điện mà ảnh hưởng đến dân cư là không được. Chủ đầu tư phải nhớ là thủy điện còn có nhiệm vụ cắt lũ, trữ nước để điều tiết vào mùa kiệt”.

Theo ông Minh, nói thủy điện làm đúng quy hoạch, có quy hoạch, không xả lũ gây thiệt hại đã khiến một số đại biểu bức xúc. “Tôi kiến nghị cần làm rõ, kiểm tra cặn kẽ, cụ thể xem phản ánh của địa phương và báo chí nêu rằng thủy điện góp phần gây thêm lũ có đúng không”- ông Minh đề xuất.

Ông Minh cho rằng cũng như việc loạn sân golf, KCN..., nay lại thêm loạn thủy điện thì trách nhiệm của Chính phủ là phải kiểm soát. “Địa phương nào cũng trải thảm đỏ, được phân cấp nên tạo điều kiện cho nhà đầu tư nhưng Chính phủ phải giám sát.

Dư luận có nhiều ý kiến về thủy điện thì Chính phủ phải kiểm tra, rà soát làm rõ và điều chỉnh nếu có vấn đề. Tôi không nói thủy điện không có quy hoạch nhưng tôi muốn biết quy hoạch có được thực hiện đúng không? Hay việc vận hành xả lũ của hồ có làm đúng quy trình không? Rồi việc thủy điện có làm đúng nhiệm vụ của mình không? Ví dụ, thủy điện cứ khăng khăng là làm đúng nhưng chuyện nhỏ nhất là phối hợp với cơ quan khí tượng thủy văn để có kế hoạch điều tiết lũ, chống hạn từ xa cũng không thực hiện thì liệu đã làm đúng chưa? Không loại trừ việc thủy điện đặt lợi ích kinh doanh hơn lợi ích toàn cục. Do vậy, Chính phủ phải điều tiết và giám sát chặt việc cân bằng lợi ích” - ông Minh bức xúc.

Theo ông Minh, Chính phủ phải rà soát lại toàn bộ dự án thủy điện, trước mắt cần dừng lại để xem quy hoạch thế nào, có lợi ích không. “Tỉnh Quảng Nam có trên 500 thủy điện. Chỉ trên một dòng sông mà có cả 10 thủy điện thì không thể chấp nhận được”- ông Minh nhìn nhận.